Page 8 - DIVYA BHASKAR 111320
P. 8

�િભ�ય��ત                                                               Friday, November 13, 2020          8


                    ત��ી લેખ                 ����કોણ      આખરે શા મા�� ભારતીય ઉદારવાદી દિ�ણપ�થીની    નવો િવચાર     ઈ���યા ��કલના �રપો�� મુજબ આપણા દેશમા�

            કોરોનાની રસી                                  સરખામણીમા� વધુ િન��ળ સાિબત થઈ ર�ા છ�?                    ��યારે 47%થી પણ ઓછા છા� રોજગાર લાયક છ�

                                                                                                                       ે
           રા�યોના �ા�મા            �              ભારતીય િલબરલના                                       �ા�ોન રોજગારલાયક
          સ��વી ખતરનાક                           �ભાવને ઘટાડતી ભૂલો                                  બનાવવા ��રવત�ન જ�રી




                                                   ચેતન ભગત               ક��ેસનુ� ને��વ બદલવા પર ઓછ��   બાયજુ રવી��ન             અને િચ�ના મા�યમથી �ટોરીટ�િલ�ગ
                                                                        �યાન :  શાનદાર  લેખ,  વ�િચતો  ��યે                        જેવી  ટ��નીકના  સાધનનો  ઉપયોગ
                                               ��ેøના નવલકથાકાર         સ�વેદના  �ય�ત  કરવી  અને  ભાજપ   લિન�ગ એપ Byju’sના        કરીને િવ�ાથી�ઓને ભણાવી શક� છ�.
                                                chetan.bhagat@                                       સ��થાપક અને સીઈઓ
                                                  gmail.com             િવરુ�  બોલવુ�, આ બધુ� િનરથ�ક છ�, ý                     2. િશ�કોની  ઉભરતી  ભૂિમકા :
                                                                        િવચારધારા કોઈ રાજકીય િવજય મેળવતી                          િવ�ાથી�ઓને  લિન�ગનો  આધાર
                                                     લાગે  છ�  ક�,  ભારતીય નથી. ભાજપ માટ� ક��ેસ જ વા�તિવક            ભણાવવાની     આપવાથી  િશ�ક  પણ  છા�ોની
                                                                                                                                               �
                                             મને ઉદારવાદીઓનો �ભાવ દર  િવપ� હતો, છ� અને રહ�શે. ક��ેસમા�  બાળકોને રીત  કદાચ         લિન�ગની  �િ�યામા  સિ�ય  રીતે
                                             મિહને ઘટતો ýય છ�. અવાજ દબાઈ ર�ો  મોટ�� ને��વ સ�કટ છ�. ઉદારવાદીઓની   100 વષ�મા� �થમ વખત બદલાઈ રહી છ�.   સામેલ  થાય  છ�.  સારા  લિન�ગ
                                             છ�. ડાબેરી, સમાવેશી અને �ગિતવાદી  સ��યા પહ�લાથી જ ઓછી છ�, એટલે, તેમણે   �માટ�ફોન અને �ડવાઈસ �ફિઝકલ �લાસની   એનવાયન�મે�ટમા� િશ�કો છા� સાથે
                                             હોવાનો  દાવો  કરનારાથી  બનેલો  ક��ેસના  ને��વ  મુ�ે  �યાન  આપવાની   અ�થાયી ગેર-હાજરીમા� લિન�ગના �થિમક   મળીને �ોજે��સ અને અ�ય ટા�ક પર
                                             ભારતીય ઉદારવાદીઓનો સમૂહ છ��લા  જ�ર છ�. આ મુ�ાને બાજુ પર મુકીને મોદી   સાધન  બ�યા  છ�.  આ  �િ�યામા  ýતે   કામ કરે છ� તો તેને સારી રીતે ગાઈડ
                                                                                                                         �
                                             એક દાયકામા� એક પછી એક જ�ગ હાય�  િવરોધમા� વધુ એક લેખ લખવા ક� ભાજપ   ભણવાનો ર�તો બનાવવા છા�ો નવી રીતો   કરી શક� છ�. આ રીતે �લાસ�મ લિન�ગ
                                             છ�. બે રા��ીય ચૂ�ટણી, અનેક રા�યોની  શાિસત રા�યોની ખરાબ ��થિત પર વાત   શોધી ર�ા છ�. હવે લિન�ગ છા�-ક����ત   પણ વધુ ઈ�ટરે��ટવ થઈ શક� છ� અને
                                                                                                                                                   �
                                                                                                                                         �
                                             ચૂ�ટણી,  મી�ડયામા�  �ભાવ,  સોિશયલ  કરવાથી ક�ઈ મળવાનુ� નથી.   થઈ ર�ુ� છ� અને બાળકો પોતે શીખવાની   િવ�ાથી� �યા પણ શીખવામા સિ�યતા
                                             મી�ડયામા� પહ�ચ, યુવાનો ક� નીિત પર   મોદી-શાહની ધૂન : ઉદારવાદીઓને   �િ�યા શ� કરી ર�ા છ�. ધ હાવ�ડ� �ક�લ   સાથે ભાગ લઈ શક� છ�. સમયની સાથે
                                                                 ે
                                             અસર,  ઉદારવાદી  કોઈ  બાબત  દિ�ણ  લાગે  છ�  ક�,  આ  બે  �ય��ત  ભારતીય   ઓફ �ે�યુએટ એ�યુ.ની �રસચ� જણાવે છ�   િશ�કની ભૂિમકા મા� લે�ચર અને
                                                                              �
               ��ીય આરો�ય મ��ીલય રા�ય સરકારોને  પ�થીઓને øતી શ�યા નથી. એ સાચ છ� ક�,  સમાજમા દરેક બાબત માટ� જવાબદાર છ�.   ક�, છા�-ક����ત લિન�ગ એવા લન�ર બનાવે   માક� આપવાને બદલે િવ�ાથી�ઓને
                                                                  ુ�
                            ે
          ક�   કોરોનાની રસી આપવાનુ� નેટવક�, માનવ   ભારતમા� ‘સ�ા જ સવ��વ છ�’વાળો સમાજ  ભાજપની �થમ øત માટ� પ�રવત�નની   છ� જે øવનભર શીખ છ�. છા�ોનુ� �યારે   માગ�દશ�ન અને �ો�સાહનમા બદલાઈ
                                                                                                                  ે
                                                                                                                                                   �
               સ�સાધન અને તાલીમની �યવ�થા કરવા   છ� અને તેનો મોટો ફ�નબેઝ હોઈ શક� છ�.  ઈ�છા ક� મોદીના �ય��ત�વનુ� આકષ�ણ   લિન�ગ પર વધુ િનય��ણ હોય છ� �યારે   જશે. તેનાથી વક�ફોસ� પર સકારા�મક
                                                                                                              �
        ક�ુ� છ�. કાય��મના અમલ, ઉ�પાદન-�ડિલવરી માટ�   ýક�, તેનાથી ભારત જેવા િવિવધ દેશોમા�  હોઈ શક� છ�. ýક�, બીý િવજય આપણને   તેઓ શીખવામા વધુ રસ લે છ� અને �ાનની   અસર પડશે.
        રા�યોના ભરોસે રહ�વુ� ક���ની મજબૂરી પણ છ�.   ઉદારવાદીઓની ઘટતી લોકિ�યતા �પ�ટ  જણાવે છ� ક�, ભારતીય સમાજ મોદી-શાહ   તરસ ýળવી રાખવા નવા ર�તા શોધે છ�.  3. લિન�ગનો  છા�  આધા�રત  માગ�
                                                                                                            �
        ýક�,  રા�ય  સરકારોમા�  રહ�લી  ઉદાિસનતા,   થતી નથી. ઉદારવાદી આટલી ખરાબ રીતે  જેવુ� �ય��ત�વ ઈ�છ� છ�. તેઓ નહીં તો   દુિનયામા સૌથી મોટી 10+12 િશ�ણ   બનાવવો : �ડિજટલ મા�યમના મોટા
                                                                                        ે
        ��ટાચાર,  ભાઈ-ભ�ીýવાદને  કારણે  ક���ના   િન�ફળ ક�મ જઈ ર�ા છ�? કારણ એવુ� છ� ક�,  આવતીકાલે બીજુ� કોઈ હશ. એટલે, તેમના   �યવ�થા ભારતમા� છ�, એટલે ભારતીય   ફાયદામા�થી એક છ� પસ�નલાઈઝેશન.
                                                           �
        મોટાભાગના ક�યાણકારી કાય��મ આખરે મરણ   સારો ઈરાદો હોવા છતા પણ ઉદારવાદીઓ  પર  હ�મલો  કરવા  અ�યારે  િનરથ�ક  છ�.   યુવાનોને રોજગાર માટ� તૈયાર કરવા એક   એટલે ક�, જ��રયાત મુજબ પ�રવત�ન
        પામે છ�. મનરેગા ��ટાચારની ભેટ ચ��લી છ� અને   અનેક ભૂલ કરી ર�ા છ�. ભારતને એક  ઉદારવાદીઓએ ભારતીયોના� મૂ�યો અને   દેશ તરીક� આપ�ં મુ�ય કામ હોવુ� ýઈએ.   કરીને  કોઈ  વ�તુ  તૈયાર  કરવી.
        પાક વીમા યોજના �િતમ �ાસ લઈ રહી છ�.   ઉિચત િવરોધ પ�ની જ�ર છ�, જેથી તેની  માનિસકતાઓ પર કામ કરવાની જ�ર છ�.   આગામી  દાયકામા�  આપણે  પોતાના   પસ�નલાઈઝેશનથી િવ�ાથી� પોતાની
        કોરોનાની રસી 8 મિહના પછી એક વા�તિવકતા   ડ�મો�સી કામ કરી શક�. જેમા� ઉદારવાદી  તેમણે ભારતીયોને જણાવવુ� પડશે ક�, દેશ   િશ�ણ ત��ને ક�વો આકાર આપીએ છીએ   શીખવાની યા�ામા વધુ સામેલ થાય
                                                                                                                                              �
        બનશે. ઓ�સફોડ� એ��ાજેનેકા રસી તેમા� સૌથી   અવાજ અને િવચારધારા પણ સામેલ છ�,  માટ� તેમના િવચારો �ે�� શા માટ� છ�. એમ   અને યુવાનોને સશ�ત બનાવીએ છીએ   છ�, ક�મ ક� તેમને પોતાની શૈલી મુજબ
        િવ�સનીય અને �ાયોિગક તબ�ામા સૌથી આગળ   જેની અગાઉ ઘણી પહ�ચ હતી. આ રહી  કહ�વાથી વાત નહીં બને ક�, આપણે બધાને   તે ýવાનુ� રહ�શે. તેનાથી દેશની આિથ�ક   શીખવાની  તક  મળ�  છ�.  આ  રીતે
                              �
                                                                                                                                                 ુ�
        છ�. પૂણેની સ�મ રસી િનમા�તા ક�પની સાથે તેમનો   એ ભૂલો જેનાથી ઉદારવાદી પોતાની �ગિત  ‘અ�છ� લોગ’ બનાવવા ýઈએ, ક�મ ક�,   સ�િ� સુિનિ�ત થઈ શકશે. તાજેતરમા�   ટ��નોલોø દરેક છા�ન �યાન ખ�ચી
        કરાર પણ થયેલો છ�. આથી, ભારત રસી મેળવવાની   અવરોધી ર�ા છ�.       ‘અમ કરવુ� સારુ� છ�’.        જ આવેલા ઈ��ડયા ��કલ �રપોટ� મુજબ   શક� છ�. ઓનલાઈન લિન�ગની સાથે
        �પધા�મા� અ�ય દેશોની સરખામણીએ આગળ રહ�શે.   પોતાને  એ  રીતે  �ય�ત  કરવામા�   ભારતમા� ઉદારવાદી ઝડપથી ગાયબ   દેશમા અ�યારે 47%થી પણ ઓછા છા�   દરેક છા� પાસે આગળની સીટ પર
                                                                                                        �
        દરેક �ય��ત તેને પહ�લા લેવા માગશે. હવે સવાલ એ   િન�ફળ,  જેમા�  ભારતીય  સમø  શક� :  થઈ ર�ા છ�. જેનુ� મોટ�� કારણ ભારતીય   રોજગાર  લાયક  છ�.  જેનુ�  મુ�ય  કારણ   બેસનારો  છા�  બનવાની  તક  હોય
        છ� ક�, ત�� આજે પણ સામ�તી અવશેષથી �ભાિવત   સમ�યા  ��ેøની  નથી.  મુ�ો  એ  છ�  સમાજમા  પ�રવત�ન  છ�.  ક�ટલોક  દોષ   આપણો અ�યાસ�મ પરી�ાના ���ટકોણ   છ�.  વત�માન  �ક�લ  િશ�ણ  ત��મા �
                                                                              �
        છ�, �ાથિમકતાનો �મ કોઈ પણ હોય, શ��તશાળી   ક�,  ઉદારવાદી  ભારતમા�  અમે�રકન  ઉદારવાદીઓનો પણ છ�. તેમણે ભારતીયો   સાથે તૈયાર કરાયેલા છ�. છા�ોને સવાલોના   પસ�નલાઈઝેશનના લાભાથી બનવાની
                                                                                                                                                  �
        આ øવનર�ક પર કબý મેળવવા માગશે. ýક�,   ઉદારવાદના મોડલની નકલ કરે છ�. જે  સુધી  પહ�ચવા,  તેમને  મનાવવા  માટ�   જવાબ  આપવાની  તાલીમ  અપાય  છ�.   ઘણી સ�ભાવના છ�. લિન�ગને હવે ‘એક
        ક���એ �ાથિમકતા ન�ી કરેલી છ�. સૌથી પહ�લા   કામ કરતુ� નથી. USમા� ýિત આધા�રત  જ�રી બુિ�મ�ાપૂણ� �યાસ કય� નથી. તે   બાળકો �યારે માક� મેળવવાના ઉ�ે�ય સાથે   જ રીત દરેક માટ�’વાળી �ણાલીમા�થી
        આરો�ય કમ�ચારી અને અ�ય કોરોના યો�ા, બીમાર,   અનામત નથી. �યા આટલી ધાિમ�ક અને  સુખી, ક�ટલીક હદ સુધી બુિ�મ�ાના �તરે   પરી�ામા� બેસે છ� તો તેઓ ગોખવા મજબૂર   બહાર આવવુ� પડશે, ક�મ ક� તેનાથી
                                                         �
        ��ો વગેરે, પરંતુ શુ� રા�યનો સ�ાધારી વગ�,   ભાષાકીય િવિવધતા પણ નથી. જે ખુદને   અહ�કારી અને ખુદને �ે�� બતાવનારા ર�ા   બને છ� અને પોતાનુ� લિન�ગ ભૂલી ýય છ�.   એક  જ  લિન�ગના  અલગ-અલગ
        અિધકારીઓ અને સ�પ�ન લોકો ખુદને યો�ા અને   બુિ�øવી હોવાનો દાવો કરે છ�, તેમને  છ�. તેમણે ક��ેસના ને��વના મુ�ે િબલક�લ   બાળકોને લિન�ગ સાથે �ેમ થાય, તેના માટ�   પ�રણામ િનકળી શક� છ�.
        પ�રવારને બીમાર ýહ�ર નહીં કરે? પછી જે ��ટ ત��   ભારતીય વા�તિવકતાની સમજ નથી.  �યાન આ�યુ� નથી અને મોદી નામની પીપૂડી   એડટ�ક ઈ�ડ��ી થોડ�� કામ કરી શક� છ�.   હવે છા�ોના �દશ�નનુ� સમ� મૂ�યા�કન
        મનરેગામા� 10 વષ� પહ�લા મરી ગયેલા લોકોને   બીý પર છવાઈ જવુ�, ખુદને �ે��  વગાડી છ�. આ િવઝનનો અભાવ છ� ક�,   1. આøવન  શીખતા  રહ�વાની  ઈ�છા પણ  વધુ  ઝીણવટભરી  રીતે  કરાય  છ�.
                                                                      �
                                                                                                                             ે
        øવતા બતાવીને પૈસા ખાઈ ર�ુ� છ�, તે નકલી   બતાવવા :  ઉદારવાદી  સમાનતામા  તેમની િવચારધારા અનુસાર એવુ� ભારત   જગાડવી : િવ�ાથી� �યારે ýતે શીખ છા�ની તાકાત અને નબળાઈ પર નજર
        બીમાર, �� બતાવીને રસીનુ� કાળાબýર નહીં શ�   િવ�ાસ ધરાવે છ� અને ýિતભેદ, રંગભેદ,  ક�વી રીતે બનશે, જે લોકો આ�મ-િહતમા  �  છ� તો તેઓ ક�સે��સને સમજવા માટ� રાખી શકાય છ�. તેનાથી છા�ોના સતત
                                                                                                                                     �
        કરે? �ીજુ�, રસીને ખરાબ થતી બચાવવા કો�ડ ચેઈન   ýિતવાદ વગેરે ��યે સ�વેદનશીલ છ�. ýક�,  પણ  હોય. ý  ઉદારવાદી  અને  ડાબેરી   વધુ ઉ�સુક રહ� છ�. ઓનલાઈન લિન�ગ િવકાસમા મદદ મળ� છ�. તેમના �દર ઓછા
                 ુ�
        �યા�થી લાવીશ? પીએમના ક�ા મુજબ દેશ (32.80   ભારતના અનેક ઉદારવાદીઓને બાકીના  લોકો પોતાનો આધાર મજબૂર કરવા માગે   �લેટફોમ� તેના માટ� એવી ઈકોિસ�ટમ માક�ના ભયના �થાને શીખવાની ઈ�છા
                                                            �
        લાખ ચો. �કમી. �ે�ફળ)મા� ક�લ 28,000 ક��� છ�.   દેશનો આવો બનાવવામા કોઈ રસ નથી.  છ�  તો  તેમણે  આ�મિવ�ેષણ  કરવાની   બનાવી  રહી  છ�,  �યા�  બાળકોને વધે છ�. �રસચ� જણાવે છ� ક�, લિન�ગના�
                                                                                                             ુ�
                             ે
        �પ�ટ છ�, જેમા� 80% શહ�રો હશ. અનેક પછાત   તેઓ મા� એવુ� બતાવવા માગે છ� ક�, તેઓ  જ�ર છ�. ભારતની �ગિત માટ� મજબૂત   શીખવાન  ગમતુ�  હોય.  તેની  મુ�ય પ�રણામ માપવા માટ� સતત મૂ�યા�કન,
              �
        િજ�લામા એક ક��� પાસે 100 �કમી લા�બો અને   બીýથી �ે�� છ�. પોતાનુ� લ�ય પોતાને  દિ�ણ અને ડાબેરીની જ�ર છ�. દિ�ણપ�થી   રીત છ� રોચક ક�ટ��ટ બનાવવી, જે સમયા�તરે થતી પરી�ા સારી રીત છ�. ક�મ
                                                                  ુ�
        આટલો જ પહોળો િવ�તાર હશ. શુ� તાપમાન   બીýથી વધુ ઉદારવાદી બતાવવાન નહીં,  સારી રીતે કામ કરી ર�ા છ�. હવે સમય છ�   િવ�ાથી�ઓને લિન�ગ ��યે આકિષ�ત ક�, પરી�ાઓમા� તમામ િવ�ાથી�ઓ માટ�
                             ે
        સુિનિ�ત થઈ શકશે? ý ના, તો રસી લગા�યા પછી   ભારતીયોને ઉદારવાદી બનાવી રાખવાનુ�  ક� ડાબેરીઓ પણ પોતાની સમ�યાઓ પર   કરે  છ�.  િશ�ક  પણ  એનીમેશન, સવાલ સમાન હોય છ�, પછી ભલે તેમની
        પણ �ય��ત ગેરસમજમા� કોરોના બો�બ બનશે.  છ�.                       કામ કરે.                       ગેમીફાઈડ એિલમે��સ અને વી�ડયો શીખવાની �મતા અલગ-અલગ હોય.
               ભગવાન િવ�ાસને પાળી બતાવે છ�                                          દા�પ�યøવનને સુખી ક�વી રીતે બનાવશો?
               કોઈની મદદ ક�ટલી હદ સુધી કરી શકાય છ�,   તુલસીદાસøએ લ�યુ� છ�, ‘આવત દેિખ સ��ત અિત   ‘ચાલે છ� મારુ�, પરંતુ તેમનુ� ધાયુ� જ થાય  આચારસ�િહતા છ�. કોઈ પણ ઘર-પ�રવારમા� જે ફરક
         આ     તેની દરેકની પોત-પોતાની મયા�દા હશ. ઈ�ર   ઘોરા. �નતારિત ભ�જન પન મોરા’. એ ભયાનક શ��તને   આ  છ�’. આ વાત એક મુસાફરી દરિમયાન એક   આદેશ અને િનદ�શ (સુચન)નો હશ, તે પિત-પ�નીના
                                                                                                                                             ે
                                     ે
                                                                                                                                ે
               �ારા આપવામા� આવેલી મદદને એક નામ   આવતી ýઈને રામøએ િવભીષણના સ�કટને પોતાના પર   બહ�નøએ  પિત-પ�નીના  સ�બ�ધ  પરની   િનણ�યોનો હસ. પિતનો સ�બ�ધ આદેશ સાથે છ�, ક�મ ક�
        અપાયુ� છ�, શરણાગિત. આ નામ ભગવાને પોતે આ�યુ� છ�   લઈ લીધુ�. �ીરામનુ� શુ� થયુ� એ વાત આગળ ચચી� શકાય   ચચા�મા� મને કહી હતી. એક ગળચ�ી ફ�રયાદમા� તેમણે   તેમા� તેનો એક અિધકાર હોય ચે અને તે અિધકાર
        અને તેઓ કહ� છ� ક�, મારી શરણમા� જે આવી ýય છ� તેની   છ�. અ�યારે એ સમý ક� ý ભગવાન પર પૂરો િવ�ાસ   ક�ુ� ક�, ‘અમારા ઘરમા� મારુ� જ ચાલ છ�, હ�� જે કહ�� છ�� તે   આદેશ �યારે બને છ�, �યારે આ�ામા� દબાણ આવે
                                                                                                        ે
        હ�� અમયા�િદત મદદ કરુ� છ��. �ીરામ-રાવણ યુ�મા� રાવણની   રાખીએ તો એ તેને િનભાવે               બધા  જ  માને  છ�,  પરંતુ   છ�.  પિત  �યારે  કોઈ  આદેશ  આપે  છ�  તો  તેમા�
        પ�તરાબાø ýવા જેવી હતી. તેણે અનેક શ�� રામø પર   છ�.  ભગવાનને  સાચા                          સામા�ય  રીતે  તેઓ  જે   દુિનયાદારીની  ઝલક ýવા  મળ�  છ�.  પ�ની  પાસે
                         ુ�
        ચલા�યા હતા. �યારે લા�ય ક�, સફળ નથી થઈ ર�ો તો   િદલથી  પૂજતા  ભ�તો   øવન-���                ઈ�છતા હોય તેવુ� જ થતુ�   િનદ�શની સ�ભાવના રહ� છ�, ક�મ ક� તેમા� ચચા�નો, કોઈ
        તેની નજર િવભીષણ પર પડી અને તેના પર જ �ચ�ડ   �યારેય િનરાશ થતા� નથી.  ›ɉ. °¦ §ɉ†¡ Ÿªɂ•¯     હોય  છ�.  હ��  આજ  સુધી   વાતને સારી રીતે સમýવવાનો ભાવ હોય છ�. એટલે
                                                                                                                                                �
        શ��ત  છોડી  દીધી.  એ  ન�ી  હતુ�  ક�  એ  શ��ત ý   દુિનયાદારીમા�  તો  અનેક                   સમø શકી નથી ક� આવુ�   ��ીઓની વાણી અને તેમના િનદ�શમા એક પરંપરા
        િવભીષણને વાગતી તો તે મરી જતો. રામે �યારે આ ��ય   વખત િવ�ાસ તૂટી શક� છ�,                    ક�મ થાય છ�.’  એ બહ�નની   દેખાતી હોય છ�, જે પ�રવાર અને સમાજની હોય છ�.
                                                                                                       ુ�
        ýયુ� તો તરત જ િવભીષણને પાછળ ખસે�ા અને રાવણ   પરંતુ દુિનયા બનાવનારો પોતાની શરણમા� આવેલી   વાત સા�ભળીને મને સારુ� પણ લા�ય અને દા�પ�ય øવન   દા�પ�ય øવનમા� આ વાત સમø લેવાય તો ઘરમા�
                                                                                     ે
        �ારા  છોડ�લી  એ  શ��તને  પોતાના  પર  લઈ  લીધી.   �ય��તનો િવ�ાસ �યારેય તોડતો નથી.  િવશ પણ અનુભવ થયો. આ સ�વાદ પોતે જ એક   સુખ-શા�િત આવે છ�.
   3   4   5   6   7   8   9   10   11   12   13