Page 18 - DIVYA BHASKAR 102122

Friday, October 21, 2022 | 18

�
�
1989મા બનલો એક �ક�સો. વીસ વષના એક યવકની યાદદા�તમા
ુ
ે
�
ે
હારકી મરાકામીની ઘણી વાતા�ઓ અન નવલકથામા વા�તિવક વ�વ� ઘણી ખાલી જ�યા રહી જતી હતી. એ એના øવનમા બનલો કોઈ �
ુ
ુ
�
ે
ે
ે
િવ� અચાનક અવા�તિવક લાગવા માડ છ અન અવા�તિવક વા�તિવક બની ýય છ � �સગ યાદ કરતો �યાર આગળ-પાછળન યાદ આવતુ પરંત વ�ની િવગતો
ે
�
�
�
ુ
ે
ુ
�
�
ે
�
યાદ આવતી નહી. �યારક ýણીતી જ�યાએ ગયો હોય �યાર એને લાગત ક �
ં
ે
ે
ુ
�
�
ૂ
વા�તવ અન અવા�તવની ધધળી ભદરખા પોતે કોઈ અý�યો માણસ છ અન ઘર જવાનો ર�તો ભૂલી ગયો છ. એ �યાથી �
ે
ે
ે
ે
�
ે
�
�
�
ુ
�
�
ુ
ે
�
�
આ�યો છ, કવી રીત આ�યો, એણે �યા જવાન છ એવ કશય એને યાદ આવતુ
�
�
ુ
ુ
ૂ
ે
નથી. યવક એ ભલા પડ�લા માણસન ર�તો બતાવતો અન પોતાને જ ઘર લઈ
ે
ે
�
ે
જતો. આ બધી સ�યઘટના કનડાની �ાઇમ �ા�ચના સાઇકોલોિજ�ટ રોબટ�
�
ૅ
ૂ
િ�િમ�ક� ન�ધી છ અન જની �ાટર નામના બીý િન�ણાત એની �માણભતતા
ે
ે
�
તપાસી છ. એ �કારની માનિસક ગરબડ માટ મનોવૈ�ાિનકો ઘણા કારણો
�
�
ે
�
�
�
ુ
�
આપે છ. એમાન એક કારણ છ �ય��ત�વનો લોપ, જમા �ય��ત પોતાને અ�ય
�
�
ુ
ે
ુ
�ય��ત માનવા લાગ છ અન એના જવ અનભવવા લાગ છ. જ હોય ત, પરંત ુ
�
�
ે
ે
ે
ે
ે
ૂ
એવા �ક�સા વા�તિવકતા અન અવા�તિવકતા વ�ની ભસાઈ જતી ભદરેખાના �
ે
ે
ે
�
ુ
ે
�
�
ુ
ઉદાહરણો છ. ýપાનના હારકી મરાકામી અ�યાર દિનયાભરમા સૌથી વધાર ે
ુ
�
�
ે
વચાતા લખક છ. એમની મોટા ભાગની વાતાઓ અન નવલકથામા વા�તિવક
�
�
ે
�
�
�
િવ� અચાનક અવા�તિવક લાગવા માડ છ અન અવા�તિવક વા�તિવક બની
ે
ુ
ુ
�
ýય છ. મરાકામીએ એમની એ �કારની સજનપ�િત િવશ એક મલાકાતમા �
�
ે
ૂ
ક� હત : ‘જગત િવશ મારો મળભત �યાલ એવો છ ક આપણે જ જગતમા �
ૂ
ે
�
ુ
ુ
�
�
ે
�
ે
øવીએ છીએ, જ િવ�થી પ�રિચત હોઈએ છીએ, એની પડખ જ – સમા�તર ે
ે
ે
ે
જ – એક અપ�રિચત જગત પણ અ��ત�વ ધરાવ છ. �યારક અચાનક આપણને
�
ૂ
�
�
�
�
એવો આભાસ થાય છ ક આપણી વા�તિવક દિનયા ભસાઈ ગઈ છ અન ે
ુ
ુ
ે
ડબકી આપણે કોઈ અવા�તિવક દિનયામા� �વશી ગયા છીએ.’ ે ે ૂ �
�
ે
સાિહ�યમા વા�તિવકતા અન અવા�તિવકતા વ�ની ભદરેખા ભસી
�
ૂ
�
ૃ
�
�
નાખતી ઘણી કિતઓ રચાઈ છ. ભતકથાઓની સ��ટમા તો અવા�તિવક
ે
ે
હતા �યાર પણ મને લા�ય ક એ લોકો કોઈ બીø �ય��ત સાથ
ે
ે
�
�
�
ઘ ણી વાર વા�તિવકતા અન અવા�તિવકતા વીનશ �તાણી વાતો કરે છ. � ુ � ે બનાવો સાચા જ હોય એમ વણવાય છ. ઘણા વાચકોને અગ�ય અન અગોચર
�
ૂ
�
વ�નો ભદ સમજવામા આપણી મિત મઝાઈ
�
ે
�
�
�
ે
સ��ટમા બનતી કથાઓ વાચવામા બહ રસ પડ� છ. સાિહ�યકિતની વાત કરીએ
�
�
ૃ
�
ýય છ. ખબર જ પડતી નથી ક સાચ શ અન ખોટ� � �િ� ચસ નામની એક યવતીન ઘણા વષ� સધી લા�ય ક � તો ýપાનના જ બહ મોટા લખક રયોનુસક આક�તાગાવાએ ‘ક�પા’ નામની
�
ુ
ે
ુ
�
�
ે
�
�
ે
�
ે
ુ
�
ુ
ુ
�
ે
ુ
�
�
�
ે
ુ
શ? ખોટ પણ સાચા જવ લાગ છ. હ�નાહ ઈવ�સ નામની યવતીએ એની �દર ઘણી �ય��તઓ વસ છ. �િ� ઘણી વાર બીø �ય��તઓ લઘ કદની નવલકથા લખી છ. ýપાનની લોકકથાઓમા� ક�પા નામના
ુ
ુ
ે
ુ
�
�
ે
ે
�
�
ે
�
�
�
�
ુ
�
�
ે
�
ે
�
ે
ુ
એને થયલો િવિચ� અનભવ જણા�યો છ : ‘એક વાર હ મારા માતા-િપતા, જવ વતન કરતી. એણે સાઇકોલોિજ�ટની સારવાર લવાન શ� કયુ. એક �ાણીઓની ક�પના કરવામા આવી છ. એમનુ કદ દસ વષના બાળક જવડ,
�
�
�
�
�
�
ુ
ે
�
ે
ે
�
ે
ે
બહન અન ભાઈ સાથ રýમા ફરવા ગઈ હતી. �યા અમ એક સદર �થળ ýવા � સશનમા એણ એની �દર રહતી કા�પિનક �ય��તઓને ઓળખી બતાવી. રગ પીળાશ પડતો લીલો, પગ અન હાથ વાકા, શરીર માછલી જવા ભીગડા �
�
ુ
�
�
ે
ે
ં
ં
�
�
�
ે
�
�
�
ુ
�
�
ે
ગયા. અચાનક મને લા�ય ક મારી સાથ કશક િવિચ� બની ર� છ. તિબયત એમા એક પાચ-છ વષની છોકરી હતી. એ છોકરીનો સાવકો બાપ એના પર અન ચામડી કાચબાની પીઠ જવી સખત.
�
�
ે
ે
ુ
�
ુ
�
ે
બગડી હશ એમ માની હ એકલી હોટલમા પાછી ફરી. મને ખબ ગરમી થતી શારી�રક જલમ ગýરતો �યાર ચીસો ટિ� પાડતી. એણે સાઇકોલોિજ�ટને આક�તાગાવાએ ‘ક�પા’ નવલકથામા લોકકથાના� �ાણીઓને માનવોની
ુ
�
ુ
�
�
�
ૂ
�
ે
�
�
ે
ુ
�
�
ે
ુ
હતી. એ.સી. ચાલ કરી �મમા �ટા માયા� પછી બાથ�મમા ગઈ. અરીસા જણા�ય ક �યારક એને લાગ છ ક એ એમની ભાષાનો એક ýણીતો કિવ જમ øવન øવતા ક��યા છ. એક પાગલ માણસ ક�પાની વસાહતમા થોડા �
�
�
�
�
�
�
ે
ે
�
�
�
�
�
�
ુ
પર નજર પડી. હ ચ�કી ઊઠી. અરીસામા માર જ �િતિબબ કોઈ બીø અન �ફલોસોફર છ. વા�તવમા એ કિવ વષ� પહલા� અવસાન પા�યો હતો. વષ ર�ો છ. નવલકથામા એ પાગલ માણસ ક�પાઓના øવન, એમની
�
�
�
�
�
ે
ે
�ય��તન લા�ય. એ કાળી, øથરા જવા વાળવાળી ��ી હતી. મારા ચહરાની સાઇકોલોિજ�ટ �િ�ની માનિસક બીમારીના કારણો શોધવા એના ભતકાળની રીતભાતો, કહવાતી બિ�મ�ા વગરની વાતો કહ છ. અકતાગાવાએ ત ે
�
�
ૂ
�
�
ે
ુ
�
�
�
�
�
�
ુ
�
ુ
�
�
ે
�
�
�
�
ૂ
�
જ�યાએ અý�યો ચહરો હતો. મને ડર લા�યો ક હ ભસાઈ ગઈ છ અન મારી િવગતો ýણવાનો �યાસ કય�. �િ� પણ નાનપણમા� સાવકા િપતાના અવા�તિવક કથા �ારા માનવોના વા�તિવક øવનની અસગતતા અન ે
�
ે
ે
ે
�
�
�
ુ
�
ે
ુ
�
ે
�
જ�યાએ બીજ કોઈ આવી ગય છ. સાજ મારા પ�રવારના� લોકો આ�યા �યાર ે અ�યાચારનો ભોગ બની હતી અન મોટી થયા પછી પલા કિવ જવી કિવતા અરાજકતા પર કટા� કય� છ. કોઈએ સાચ જ ક� છ ક તમ જટલા વા�તિવક
ે
�
ુ
ુ
�
�
�
ે
�
ુ
ુ
�
�
�
�
એમને મારામા કશ અલગ દખાય નહી, પરંત તઓ મારી સાથે વાતો કરતા � લખવા માગતી હતી પરંત સફળ થઈ નહોતી. બનવા ýઓ, જગત એટલ જ અવા�તિવક લાગવા માડ છ. �
ુ
�
ુ
ે
ં
ુ
ુ
ં
અનસધાન
�
�
�
50થી વધ ર�ો છ જ પોિઝ�ટવ ��ડ દશાવ છ. આગામી મિહનાઓ ભારતના
�
ુ
ે
�
ે
ે
ે
ે
�
�
સમયના હ�તા�ર સવા �� માટ કસોટી કરનાર રહશ. ડડ લાઈન
�
�
ýક િવ� બક ક� હત ક ભારત િવ�ના અ�ય ભાગોની સરખામણીમા �
�
ુ
�
ુ
�
�
�
ે
�
ઓફ ઈ��ડયા, આઝાદ િહ�દ ફોજ પાટી, સમતા પાટી, િશવસેના, રા��ીય મજબત બની ર� છ. ભારત ઉપર કોઈ મોટ� િવદશી દવ નથી. �ીલકાની
ે
�
�
ુ
�
�
ૂ
�
ુ
�
ુ
ે
ૂ
ુ
�
ે
ૂ
�
સુરા�ય પ�રષદ, માનવ સવા સઘ, સ�યમાગ પાટી, ભિમ ýતક સમૂહ, આિથક કટોકટી, પા�ક�તાનમા િવનાશક પર અન ય�નના ય�ન કારણે
ે
�
�
�
ૂ
�
ે
રાજપા… ચટણી પચના ચોપડ� ભતકાળમા ઉમદવારો ઊભા રાખનારા આટલા કોરોના મહામારીમાથી આિથક �રકવરી �ભાિવત થવાથી દિ�ણ એિશયામા � સમસતા આવી રહલા એ�øનની સામ એ ઊભી
�
�
�
�
ૂ
ે
�
�
�
પ�ો હતા. આિથક �રકવરી અસમાન રહશ. ‘ધ હતી. િબલકલ િન�લ. બસ એ િજદગીની આખરી
�
�
ે
�
ે
�
�
ે
�
�
�
ે
�
ે
ે
ે
�
ે
આજે તમાના કટલાકના પા�ટયા હશ, કટલાક િવખરાઈ ગયા. ભારત, નપાળ અન માલદીવ જવા સવા �� અ�ણી અથત�ોમા મ�ક�લી �ણ …’ છ�લ વા�ય લખીન પરીિ�તે આળસ મરડી.
�
ે
�
ે
ુ
ુ
�
�
ે
આજની પળ જનસઘ, જનતા મોરચો, જનતા પ� અન પછી તમાથી છતા યો�ય �રકવરીનુ વલણ ýવા મળી શક છ. �યાર અફઘાિન�તાન, િદપો�સવી �કની વાતા મોકલવા માટ હø બ મિહના હતા, પણ
�
ે
ે
�
�
ે
�
�
�
�
�
�
�
ે
�
�
ે
ે
�ફિન�સ પખીની જમ આવલી ભારતીય જનતા પાટી રા��ીય મચ પર �ીલકા અન પા�ક�તાનની પ�ર��થિત અ�યત ખરાબ છ અન 2022ના �ત પરીિ�તને આન�દ હતો ક પહલી વાર એણે ડડ લાઈન પહલા વાતા �
�
�
�
ે
�
�
ે
�
અન�ઠાન કરી રહી છ. ક��સ ભારત ýડો અિભયાન સાથ ગજરાતમા � સધીમા આ દશના વધ ન વધ લોકો ગરીબીમા ધક�લાશ. ે � પરી કરી હતી.
ે
ે
ે
ુ
�
�
ુ
ુ
ે
ુ
ુ
ૂ
ૂ
ે
ુ
�
ુ
ે
ે
�
�
ુ
ુ
�
મકાબલો કરવાની મથામણ શ� કરી દીધી. દ�કાળમા અિધક માસ જવી હાલત (લખક ગજરાતના આરો�ય મ�ી રહી ચ�યા છ. ) એ સાજ ટીવી ચાલ કરતા જ એ અવાચક રહી ગયો. ‘�નની સામ ે
�
એટલા માટ છ ક આ વખત આમ આદમી તના મત કાપશ. ભાજપ પણ ટકરાઈને એક યવતીન મોત…’ એક અજબ અકળામણ એને થવા
�
ે
�
�
ે
ુ
ે
ુ
�
ે
�
ુ
ુ
સાવધાની રાખવી પસદ કરી છ. રણમા ખી�ય ગલાબ લાગી. પલી વાતા મોકલવાની ઈ�છા જ ન થઇ.
�
�
ે
�
�
�
ે
એક વધ લ�ણ પણ આ ચટણીઓનુ હોય છ. ઢગલાબધ અપ�ો ઊભા ‘િચ�મય… વઇટ… આઈ લવ ય... અ��મ પાસ આવ એ પહલા �
�
ૂ
�
ુ
ે
ુ
�
�
ે
�
�
ે
ુ
�
�
ુ
ે
�
ુ
રહ છ�. એકાદ વાર લોક�વરા�ય મચ પણ ઉમદવારો ઊભા રા�યા હતા અન ે સૌન આકષ� છ, પણ આખ øવન એના પર ચાલત નથી. સાડીનો રગ અન ે જ િચ�મયે િ�ગર દબાવી દીધેલ.’ નવી વાતાના
�
ં
�
ે
�
લગભગ અનામત રકમ ગમાવવા જટલા મત મળ�યા હતા. હા, અગાઉ ભાત ગમે તટલા આકષ�ક હોય, પરંત સાડીની �કમત એના પોત પરથી ન�ી છ�લા વા�ય તરફ પરીિ�ત ýઈ ર�ો.
ે
ુ
ે
ે
ુ
�
�
�
�
ુ
ુ
તલસીદાસ �કલાચદ, િહ�મતિસહ ઓફ ઇડર, પરષો�મ દાસ પટ�લ અન ે થાય છ. એક જ વાર ધોવાથી જ રગ ઊતરી ýય એવી સાડીન શ કરવાનુ?’ હોરર અન રહ�યમય વાતાઓ એની
�
ુ
ે
�
ં
ે
ે
�
ુ
ુ
ે
ુ
�
પરષો�મ ગણેશ માવલકર જવા અપ�ો િવજતા બ�યા હતા. દશરા અન ે િચરાગીને સધ પણ ન રહી ક સકશના વા��વાહમા� એ �યાર, કવી રીત ે લઘકથા ખાિસયત હતી અન એ વાતાઓમા �
�
ે
્
ૂ
ે
ે
ુ
�
�
ે
�
ુ
ુ
�
�
ૂ
�
ુ
ુ
�
�
�
ે
િદવાળી તો સા�કિતક ઉ�સવો કહવાય, ચટણીને લોકત��નો ઉ�સવ બનાવવો અન �યા સધી ખચાતી રહી. સકશન પણ આ સાધારણ દખાતી છોકરીના� ��ય અવ�ય ડોકાઈ જત.‘પલાશ
�
ુ
ે
ે
�
�
ૂ
�
ે
ે
�
ે
�
�
ૈ
�
�
ે
�
ૂ
ક કમ એ પણ પ�ો, ઉમદવારો અન નાગ�રકોની કસોટી બની રહશ. ે વાણી-વતન ગમી ગયા. એણે પછી લીધ, ‘શ�આતમા આપણે જ હ�તધનન હમલ વ�ણવ એપાટ�મ�ટમા� એક છોકરાએ
ુ
�
�
�
ે
કયુ એને હ હ�તમળાપ માની લ�?’ િચરાગીએ કહી દીધુ, ‘હા, પણ માર ે �રવો�વરથી આપઘાત કય�.’ બીý
�
�
�
ે
ૂ
ે
�
�
�
ે
ે
દશ-િવદશ એક કબલાત કરવાની છ. હ િપનાકી નથી, પણ િચરાગી છ. િપનાકી તમારી િદવસ પાનના ગ�લ સમાચાર સાભળીન ે
�
કસોટી કરતી હતી.’ પરીિ�ત સ�ન થઇ ગયો.
ુ
ુ
�
�
ે
�
�
ે
�
�
ં
ુ
�
ુ
�
ે
�
�
ે
ે
ે
�
િનકાસ ઘટી રહી છ અન આયાત વધી રહી છ. દશન આયાત-િનકાસ વપાર ‘ઓહ! એવ હત? તો મને કહવા દ ક એ કસોટીમા� હ પાસ થયો છ અન ે નહી લખ, હવ આવી વાતાઓ. પરીિ�તે
�
�
�
ે
ુ
ૂ
�
�
�
ુ
�
�
ુ
ુ
ચ� ખોરવાતા દશન ફોરે�સ �રઝવ� ઘટી ર� છ. ભારતન િવદશી મ�ા ભડાર ખદ િપનાકી ફલ થઇ છ. આઇ હવ ફોલન ફોર ય, િચરાગી.’ � છ�લી બ વાતાઓ �ડલીટ કરી દીધેલી. દોઢ મિહના સધી કશ લખાય � ુ
�
ુ
ુ
ે
�
�
ે
ુ
�
ં
ુ
�
�
આ વષ 7.87 લાખ કરોડ ઘટીને 44.12 લાખ કરોડ થય છ. સ�ટ�બર જ નહી. ‘સર, ડડ લાઈન આવી ગઈ છ, �લીઝ…’ એ�ડટરનો
�
�
�
�
�
ે
�
ે
્
�
મિહનામા દશની િનકાસ 3.52 ટકા ઘટીને 32.62 અબજ ડોલર રહી, સામ ે ����સ ફોન આવલો. એ ઝનૂનથી ટાઈપ કરવા મા�ો. બ કલાકમા એણે
�
ે
ે
�
ે
આયાત 5.44 ટકા વધી 59.35 અબજ ડોલરની થઈ જના કારણે વપાર િજદગીમા પહલી વાર એક સાફ સથરી રોમે��ટક વાતા લખી નાખલી.
�
�
ુ
ે
�
�
ૈ
�
�
�
�
ખાધ વધીને 26.72 અબજ ડોલર ન�ધાઈ હતી. ચાલ નાણા વષના પહલા છ અ�યત જ�રી છ. એ �શ થવા કલાક પાકમા ફરી આ�યો. ‘રીમા, વાતા� તયાર છ,
�
�
ુ
�
�
�
�
�
�
ે
�
ુ
�
�
�
�
મિહનામા જ વપાર ખાધ વધીને 149.47 અબજ ડોલર રહી છ જ ગયા વષના આખરી ઓવસમા બોિલગ પણ ભારત માટ એક િચતાનો િવષય છ. મોકલતા પહલા વાચી સભળાવ? ઘરે આવીને એણે એ�ડટરને ફોન
�
�
�
ે
�
�
�
ે
�
�
�
સમાનગાળાની સરખામણીમા� બમણી છ. �િતમ ઓવસના �પિશયિલ�ટ હષલ પટ�લના આખરી દસ ઇિનગના �કડા કય�. ‘�યોર સર, મý આવશ…’ રીમા ટહકી.
�
�
ે
ે
�
ુ
�
�
ે
�
ુ
�
�
�
�
�
ે
ૂ
ુ
ભારતના øડીપીમા 50 ટકા કરતા વધાર યોગદાન આપતા સિવસ કગાળ રહી ચ�યા છ. 11 રન જટલી ઈકોનોમી રટ પર ઇિનગ દીઠ મા� 1 એણે વાતાન ફો�ડર ખો�ય… ‘પરીિ�ત બા�કની સધી
સ�ટરની પ�ર��થિત પણ સારી નથી. વિ�ક �તર વધી રહલા Óગાવાન કારણે િવકટ લઈન 36થી વધ રન આપનાર હષલન ફોમ� િચતાજનક છ. પહ�ચી ગયલો, િજદગીની ડડ લાઈન…’ વાચતા વાચતા લેપટોપ
�
ે
ે
ે
�
�
ે
�
ે
�
ૈ
�
�
�
ુ
�
�
ુ
�
માગમા ઘટાડો ýવા મળી ર�ો છ જની સીધી અસર સિવસ સ�ટર પર ýવા ભારતના �પમા પા�ક�તાન, સાઉથ આિ�કા અન બા�લાદશ િસવાય સાથ સમોિહત અવ�થામા પરીિ�ત ખરખર બા�કનીમા પહ�ચી
�
�
�
ે
ૂ
ે
ે
�
ે
�
�
ે
ે
�
�
�
ે
�
�
�
�
�
ે
�
�
�
ે
ૂ
ે
ે
ે
મળી છ. સ�ટ�બર મિહનામા ભારતના સિવસ સ�ટરનો િવકાસ છ મિહનાના બીø બ ટીમ (�વોિલફાિયગ �ટજમાથી આવનાર ટીમ) છ. ગત વ�ડકપમા� ગયલો અન બા�કનીના ખણ ફગોળાયલા ફોનમા�થી રીમાનો
�
ુ
ુ
ે
તિળય પહ��યો અન સિવસ પીએમઆઇ ઓગ�ટમા� 57.2 પોઈ�ટથી ઘટીને ભારત �પ �ટજમા જ નોક આઉટ થઇ ગય હત આશા રાખીએ ક આ વષ � અવાજ હø આવતો હતો… ‘સર, આર ય ધર? આર ય ુ
ુ
�
�
�
�
ૂ
ે
ે
�
સ�ટ�બરમા 54.3 ન�ધાયો. ýક સતત 14મા મિહન સિવસ પીએમઆઇ ટીમ વ�ડકપ øત. ે ઓલરાઇટ?’
�
�
�
�
ે
�