Page 11 - DIVYA BHASKAR 090922
P. 11
Friday, September 9, 2022
જે માણસ િવચારે છ, ત જ øવ છ; માશલ મકલહાન ઇલ�ોિનક ુ � ે
ે
ે
�
�
�
ે
ુ
ે
�વગ�નો �વ�ન��ટા હતો. એણ
જગતન એક સૂ� ��યુ હત:
ે
�
�
�
�
ે
�
બાકીના તો øવ છ તવા વહમમા છ! ‘મી��યમ ઇઝ મસજ.’ લોકો � ે ે
ે
ે
ે
ે
મા�યમો �ારા જ સ�દશો મળ તન
ે
સાચો જ માની લતા હોય છ
ે
�
�
ુ
�
�
ે
ૂ
ુ
�
�
સીટી બý રહી હ।।
�
�
ે
�
ે
ુ
મ હાન િવચારક રેન દકાત (1556-1650) એક એવ સ� દિનયાન ે આપણે નથી કરતા, કોઇ �ફ�મી અિભનતા કરતો હોય છ. �યા જવ છ, ે એ �ન િસમલાથી ઊપડ� અન છક છ�લા �ટશન સમરિહલ પર પહ�ચ છ.
�
�
ે
�
આ�ય, જ ઉપિનષદના મ�ની �ચાઇ ધરાવનારુ ગણાય. લ�ટન
તનો િનણ�ય ઘોડો કરે ક ઘોડ�સવાર કરે? તાિલબાન અન ટિલબાન વ�
�
ે
�
ે
�
ે
�
ુ
ે
�
�
ે
�
ે
ે
�
�
�
�
�
ુ
ુ
�
�
ે
�
�
ે
ે
ૂ
ૂ
ભાષામા એ સ� હત : ‘કૉિજટો અગ�સમ.’ સ�નો અથ છ : રહલો તફાવત ધીરે ધીરે ઓગળતો ýય છ. આપણી િવચારશ��તન આપણે એ રલવમાગ પર એક �ટશન આવ છ, જન નામ સોલન છ. માર િહમાચલ
�
ે
�
�
ે
�
�
ુ
�
�
ે
�
ૂ
�
ે
�
�
ે
�
ુ
�
�
�
�
‘હ િવચાર છ, માટ હ છ.’ િવચારશ�ય મનુ�ય એટલે એવો માણસ જની ટીવીમાતાના ચરણોમા� ધરી દીધી છ. �યાર પણ ટીવીની ��વચ ઑન કરવામા � �દશની યિનવિસટીમા ઇ�ટર�યૂ લવા જવાન બ�ય �યાર િસમલાથી ગાડી
ુ
�
ે
�
ુ
ં
�
�
ુ
�
ુ
�
�
�
ુ
�
�
�
�
�
દફનિવિધ નથી થઇ, એવો હાલતો-ચાલતો છતા િનøવ માણસ, જ ે આવ, �યાર આપણા મગજની ��વચ ઑફ થઇ ýય છ. કાલ મા�સ ધમન ે પકડી. (ઘ�ખર સોલન �ટશન ગય પછી હ ખીણન સ�દય નીરખી ર�ો હતો
�
ે
્
�
ે
ે
�
ે
ે
ે
�
ે
�
�મશાનમા અ��નદાહ પા�યો નથી. સમાજમા આવા મનુ�યો ભાર બહમતીમા � અફીણ સાથ સરખાવનારો ��વીનો �થમ િવચારક હતો. ý આજે ત øવતો �યાર મારી સાથ ડ�બામા �વાસ કરનારા એક ભલા સ�જન ખીણન પલ ે
ે
�
ે
ે
ે
ુ
ુ
�
�
ુ
હોય છ�. કટલાય લોકો મ�કરીમા� કહી શક ક : હોત, તો એણે ટીવી લોકોને ઘનમા રાખનાર અફીણ (�ગ) છ, એવી વાત કરી પાર પહાડી પર આવલ નાન ઘર બતા�ય. ‘સર! આપને પલ ઘર દખાય
�
�
ે
�
�
ે
�
�
�
ુ
ે
�
ુ
�
�
ે
�
�
ૂ
�
ે
�
�
�
�
હ ટીવી ý� છ, માટ હ છ. � � હોત. હા, ટીવી આપણી િવચારશ�યતાન, આપણી પરી સમિત સાથ ે છ? એ ઘરમા સલમાન ર�દીનો જ�મ થયલો.’ મ સલમાનભાઇનુ �
ૂ
�
�
ુ
�
ે
�
�
હ દકાન ý� છ, માટ� હ છ. � � પપાળનાર મરીજુઆના છ. �ગની એક ટ�લટનુ નામ Ecstacy પ�તક ‘સતાિનક વસીસ’ વા�ય ન હત. �પનમા મિ�ડ શહ�રમા �
�
�
�
ે
�
ે
�
ુ
�
ે
�
�
ૅ
�
�
ુ
ુ
�
ે
�
�
ુ
�
�
�
�
ે
ુ
�
ુ
�
�
�
�
�
ે
ે
ુ
�
�
હ અ�યનો �ષ કર છ, માટ હ છ. � � (અ�યાનદ) છ! � ચાર િદવસ રહવાન થય �યાર મોરો�ોથી મિ�ડ આવીને
�
�
�
�
ુ
�
�
ે
ુ
�
ે
�
ે
ે
ુ
ૂ
ે
ુ
�
ે
હ પ�નીને ખખડાવ છ, માટ હ છ. � � ��યક સમાચાર ýણીને માણસ પોતાની ýતન પછવ ુ � િવચારોના સટલ થયલા એક મ��લમ યવાન ‘સતાિનક વસીસ’ પ�તક
ે
�
�
�
ુ
ુ
�
�
ુ
ુ
હ ગામનો સરપચ છ, માટ હ છ. � � ýઇએ : ‘મારો િવવક મને શ કહ છ?’ િબલ�કસ બાન પર વાચવા આ�ય હત. પ�તક મને ગ�ય ન હત. એમા મા-
ુ
�
�
�
ુ
�
ુ
�
�
�
�
�
�
�
�
ે
ં
�
�
ે
ે
ે
�
�
�
ે
�
�
�
હ જઠાણી છ, માટ હ છ. � � જ વી�ય ત ýણીન મને કદી એવો િવચાર ન આ�યો ક એ �દાવનમા � બહનની ગાળ પણ સમાવશ પામી છ. એ બાબત ગમે ત ે
ે
�
ુ
�
�
�
�
ે
�
�
�
�
ે
હ મૉલમા ý� છ, માટ હ છ. � � તો મ��લમ ��ી છ. મને એવી લાગણી થઇ ક એ મારી જ હોય, પણ જ રીત હમલો થયો ત આઘાતજનક બાબત
�
�
ે
�
ુ
�
�
ુ
�
�
ે
ુ
�
ે
�
ુ
�
�
�
�
�
ુ
�
�
�
ે
ુ
�
�
�
�
�
�
હ લોકોન છતર છ, માટ હ છ. � � દીકરી છ. આ જ માર સ�યલ�રઝમ છ, એવ હ સોગ�દપૂવક ગણવત શાહ ગણાય. સમાચાર હતા ક લખકની એક �ખ ન�ટ થઇ છ �
�
�
�
�
�
�
ં
ુ
�
�
�
હ પ�વ�ન પજવ છ, માટ� હ છ. � � લખી ર�ો છ. હ હø અરિવદ કજરીવાલ ક � અન િલવરન ઘ� નકસાન પહ��ય છ. પ�તક િવશે મારા
ે
�
�
ુ
�
ૂ
ે
ુ
ે
�
�
ુ
�
ુ
ૂ
�
�
�
ુ
�
�
�
�
�
હ શરબýરમા સ��ય છ, માટ� હ છ. � � મનીષ િસસોિદયાન ��ટ માણસો ગણવા અિભ�ાયન કોઇ મ�ય નથી, પરંત આવા િવ�યાત લખક માડ
ે
ે
�
ુ
ે
ુ
�
હ નોકરી કર છ, માટ હ છ. � � તયાર નથી. આટલી ઓ�જે��ટિવટી પણ બચી ગયા તન આ�ાસન ઓછ નથી. માણસની િવચારશ�યતાનો
�
�
�
ુ
�
�
ૈ
�
ે
�
�
�
ૂ
�
હ આળસ મરડ છ, માટ હ છ. � � બચી ન હોય, તો ટીવી આપણને મહમદ ગઝનીની ઉલાિળયો થઇ ýય, તો જ આવી દઘટના બન ન? સલમાનભાઇના િમ�
ુ
�
�
ે
�
�
�
�
ે
�
�
�
�
�
�
�
ુ
ે
ે
�
હ અદખાઇ કર છ�, માટ હ છ. � � માફક ખતમ કરતુ રહશ. રિશયાના રા���મખ અન તવલીન િસઘ જવી બહાદર કટારલેિખકાના સપ� ટીવી પર જણા�ય ક �
ુ
ે
�
ે
ુ
�
�
ે
�
�
�
ુ
�
ુ
ુ
�
ુ
�
હ ગડાગીરી કર છ, માટ હ છ. � � પ�ટન ય�નને રગદોળી નાખવા મથ �યાર આપણી સલમાનભાઇ હવ બોલી શક છ. થોડીક હાશ થઇ!
ુ
�
ે
�
ે
�
�
�
ુ
�
ુ
�
�
ે
�
�
�
ૂ
�
�
ે
ે
�
હ આતકવાદી છ, માટ હ છ. બધી સહાનભિત ઝલ��કી તરફ જ હોવી ýઇએ. છ�લ એક મહ�વની વાત. િવચારશ�યતા િધ�ાર નામના ઝરને જ�મ
�
ૂ
ે
�
�
�
ે
ુ
�
�
�
�
ે
�
ે
ે
�
* * * આટલી િવચારશ��ત પણ માણસ પાસ ન હોય, આપી રહી છ. 1946-47ના વષ�મા જ િધ�ારભાવ મહા�માનો ભોગ
�
�
બી.બી.સી. અન સી.એન.એન. જવી િવ��યાપી ચનલો ધાર ે તો ટીવી અન મહમદ ઘોરી વ� કોઇ તફાવત લીધો ત આજે ફરીથી વકરતો જણાય છ. એવી પ�ર��થિત િનમાણ પામી
ે
ે
ે
�
ે
�
ે
ે
�
ે
�
તો �ીજ િવ�ય� શ� કરાવી શક. એક િવચારક તોફાની િમýજમા � બચવાનો નથી. સલમાન ર�દી પર િહચકારો રહી છ ક કોલગેટ ટથપ�ટ અન કલોઝઅપ ટથપ�ટ વાપરનારા બ વગ� વ� ે
�
ે
�
�
ુ
ે
�
ુ
�
ે
�
ુ
�
�
ુ
ે
�
�
�
�
�
ુ
�
ે
ે
ક� હત : ‘તમ બટની દોરી બાધો, �યા સધીમા તો અસ�ય અડધા હમલો થયો �યાર હાલી ન ઊઠ, ત ે પણ િધ�ાર પદા કરીને કોઇ ચાલાક રાજકારણી હ�લડન વાતાવરણ સø �
ુ
ૂ
�
�
�
ુ
�
�
ુ
ે
�
િવ�મા પહ�ચી ગય હોય છ!’ માણસ øવતો ગણાય ખરો? શક! ઉપિનષદના ઋિષએ ક� હત : ‘ત કોઇને િધ�ારતો નથી.’ (તતો ન
ુ
ે
ુ
�
�
ે
ુ
ે
�
ુ
�
માશલ મકલહાન ઇલ�ોિનક �વગનો �વ�ન��ટા હતો. એણે મ સલમાન ર�દીનુ � િવજગ�સત). િધ�ારની ભાવના એક જ કામ કરે છ. એવી ભાવના લોકોને
ુ
ૂ
ે
�
ે
ુ
ે
�
�
ે
જગતને એક સ� આ�ય હત : ‘મી�ડયમ ઇઝ મસજ.’ લોકો જ�મઘર ýય છ. યાદ લડાવ છ અન �યારક તો વાત મારામારી અન કાપાકાપી સધી પહ�ચ છ.
ે
ુ
ે
�
ે
ુ
�
�
ે
�
�
ે
મા�યમો �ારા જ સદશો મળ તન સાચો જ માની લતા છ? એક �ફ�મન ગીત અિગયારમી-બારમી સદીના ગાળામા જ �સડ થઇ, ત દરિમયાન નાના �
�
ે
ુ
�
ે
ે
ે
�
�
ે
ે
ે
ે
�
�
�
�
�
હોય છ. અખબારોમા ક ટીવીના પડદા પર આવતી હત : ુ � બાળકોન ઊકળતા પાણીમા નાખીન મારી નાખવામા આ�યા હતા. ઇ. સ.
�
�
�
�
ુ
અસ�ય ýહરખબરો લોકોને ઘલા કરનારી હોય ગાડી બલા રહી 1453ના વષમા કો��ટ��ટનોપલને ઇ�તબલ કહવાન શ� થય. �સડ દરિમયાન
�
ે
ુ
�
ુ
ૂ
�
�
�
ે
�
�
�
�
�
ુ
ુ
ુ
�
�
છ. કોકાકોલા પીવ ક ન પીવ એનો િનણ�ય હ। � (અનસધાન પાના ન.18)
�
રિશયાની અથ�યવ�થા સ�કશ�સના ��મણ સામ ટકી રહી છ?
�
ે
�
ે
�
ે
�
�
�
�
ૈ
�
ય ુ �ન ય�ના આિથક પ�રણામોની અસર હઠળ નાણાકીય વષના છ. �િતબધોએ તના વપારને અસર કરી છ, રિશયા વિ�ક નાણાકીય પણ પિ�મી �િતબધોની અસરન ઓછી કરી છ. � ે � �
�
�
�
ે
ુ
િસ�ટમમાથી બિહ�કત થઈ ગય છ.
�
�
�
�
�
�
બીý �વાટરમા રિશયન અથત�મા તી� ઘટાડો થયો હતો.
�
�
ýક, ઘણા અથશા��ીઓ રિશયાની અથ�યવ�થાન લાબા ગાળ થનાર
�
�
ુ
�
�
�
ે
ુ
�
ુ
ૂ
�
ે
ુ
રિશયન �કડાકીય એજ�સીએ જણા�ય હત ક એક CBR તરફથી મડી િનય�ણના પગલા અન �યાજદરમા તી� નકસાનને વધ ગભીર માન છ, કારણ ક �યાપાર અન કૌશ�ય દશ બહાર
ે
�
�
ુ
�
ે
�
�
�
ે
�
ે
�
�
�
ૂ
વષ અગાઉની સરખામણીમા એિ�લથી જન સધીમા � વધારો જવી ઝડપી કાયવાહી �ારા �િતબધોની તા�કાિલક જઇ ર� છ જ ધીમ ધીમ આિથક ��િ�ન સકિચત કરશે. ýક કટલાક
ુ
ે
�
�
�
�
�
ુ
�
ે
ે
�
અથત�મા ચાર ટકાનો ઘટાડો થયો છ. રિશયાની અસર ઓછી કરવામા આવી હતી. આ પગલાએ �થાિનક િવ�ષકોની દલીલ એવી છ રિશયામાથી પિ�મી કપનીઓનુ મોટા પાય ે
�
�
�
�
ે
�
�
�
�
�
�
�
�
ુ
�
�
ે
�
ુ
�
ુ
�
�
ુ
અથ�યવ�થા ચાલ નાણાકીય વષના બીý �વાટર-ય�ન દશ-િવદશ બýરોમા ��થરતા લાવી અન �બલન આ વષ અ�યાર �થળાતર ��િ�ઓ માટ તટલ નકસાનકારક નહી હોય જટલ ધારવામા �
ે
ં
ુ
ે
ે
�
�
ે
ે
ે
�
ે
�
�
પર રિશયાના આ�મણ પછીના �થમ સપણ �ણ સધી િવ�મા ટોચનુ �દશન કરતી કર�સીમા�ની એક આવ છ. મોટા ભાગ જઓ બહાર નીકળી ર�ા છ ત કા તો નાની કપનીઓ
�
�
ે
�
ુ
�
�
ે
ૂ
�
�
�
�
�
�
ે
�
�
ે
�
�
મિહનામા સકોચાઇ છ, પણ લાબા ગાળ ત ે બનાવી. �યાર પછી, રાજકોષીય �ો�સાહક પગલા અન ે છ અથવા કપની �થાિનક ખરીદારોને વચી દીધી છ. ટોચની 50 િવદશી
�તરરા��ીય સકશ�સ સામ ટકી રહશ ક નહી ત �ગ ડૉ. જય નારાયણ �યાસ �યાજ દરોમા� ન�ધપા� ઘટાડો પણ અમલમા આ�યો, કપનીઓમા�થી, ફ�ત �ણ જ સપણપણે બધ થઈ છ. આ �ણય કપની
ે
�
�
ે
ે
�
�
�
ં
ૂ
�
ે
�
ે
�
�
�
અથશા��ીઓ િવભાિજત છ. રિશયન અથત� બીý જણ �િતબધોની ટકા ગાળાની અસરન દર કરી. ગયા �થાિનક ખરીદારોને વચી દવાઈ છ �યાર બીø 10 કપનીઓ જ આવી
�
�
ે
�
�
�
�
�
�
ે
ે
�
ે
ે
ૂ
ે
�
�
�
�
�
ુ
�
�
ે
ે
�
ે
�
િ�માિસક ગાળામા વાિષક ધોરણે ચાર ટકા ઘ� છ, મિહનાના �તમા, સ��લ બક રિશયાના કી-રટમા 150 યોજના ધરાવ છ. આવામા ઓપરેશનલ એસટ દશમા જ રહશ એટલે આને
ે
ે
ે
�
�
�
ે
�
ુ
�
ે
ે
�
�
ે
ે
�
ýક િવ�ષકો �ારા અપિ�ત પાચ ટકા સકોચન કરતા આ બિસસ પોઈ�ટનો ઘટાડો કરી તન આઠ ટકા કય�. અગાઉ કારણે øડીપીને બહ અસર થવાની સભાવના નથી. આ યલ યિનવિસટીના
�
�
ે
�
�
ે
ે
ે
ે
�
ુ
ે
�
�
�
�
�
ઓછ છ. રિશયાની સ��લ બક અપ�ા રાખ છ ક 2023ના ફ�આરીના �તમા ત 9.5 ટકાથી વધારી 20 ટકા સધી લઈ અ�યાસ જમા �િતબધો અન 1000થી વધ વિ�ક કપનીઓની િહજરતથી
ુ
�
ે
ુ
�
ૈ
�
�
�
�
�
�
ુ
ે
ે
�
�
�
�થમ અધવાિષક ગાળામા મદી સૌથી નીચા �તર પહ�ચશ. ય�ના જવાયો હતો �યારથી સતત પાચમી વખત તમા ઘટાડો કરાયો છ. ઘણી રિશયન અથ�યવ�થાન અપગ બનવાની ધારણા કરતા ત�ન િવપરીત છ. �
�
ે
ે
�
�
ે
�
ે
�
�
�
�િતભાવમા પિ�મી દશો �ારા લાદવામા આવલા �િતબધોના અવરોધનો મોટી મદીની શ�યતા હતી, પરંત ક��ીય બક નાણાકીય કટોકટીનો સામનો દરિમયાન, �િતબધોએ રિશયન અથ��યવ�થાના કટલાક ��ોન સખત
ે
�
�
ુ
ે
�
�
સામનો કરીને રિશયા તની અથ�યવ�થાન ટકાવી રાખવા સઘષ કરી ર� � ુ કરવા તા�કાિલક પગલા લીધા. રિશયાના ઊý ��ની ��થિત�થાપકતાએ (અનસધાન પાના ન.18)
ે
�
�
�
ે
�
�
ે
�
�
ુ
�