Page 12 - DIVYA BHASKAR 082622
P. 12
Friday, August 26, 2022 | 12
રાજકીય િનરી�કોના ધારવા મજબ આ કમઠાણ
ુ
ે
ં
વધ િદવસો સુધી સ�ા પર નહી રહી શક. તજ�વીના
ુ
�
ૈ
કલગુર લાલુ�સાદ અગાઉ નીિતશ-મ�ીનો �વાદ
�
ુ
ચાખી ચ�યા છ �
ૂ
�
�
�
છવટ 2024ની લોકસભાની ચટણીમા લાગ પાડવાની છ. આવા અખતરા
�
�
ૂ
ુ
ુ
ૂ
અગાઉ થયા ત સફળ નથી ર�ા. �િશક ýડાણ, જ-ત રા�યો પરત થય,
ે
�
ુ
�
ે
ે
�
ૂ
�
પણ મળમા રા��ીય �તર ‘મહાગઠબધન’ન ઘણા ��ો નડ� છ. શ તમા �
�
ે
ુ
ે
�
ે
ે
�
ે
�
નીિતશકમારન ગઠબધનના અ�ય� બનાવીન અસરકારક મોરચો બનાવી
�
શકાય? આ ��નો ઉ�ર એટલા માટ સહ�લો નથી ક નીિતશકમારના જડી-
ે
�
�
�
�
ય �ાદિશક પ� છ, અગાઉ ત �યોજ� ફના��ડઝની સમતા પાટી�મા હતા.
ુ
�
ે
ે
ુ
ે
�
ે
�
નીિતશનો ક��સ-િવરોધ પરાણો છ, પણ બદલાતા સýગોમા તમણે સરકાર-
�
ે
�
ે
પલટાની પવ સ�યાએ ક��સ અ�ય�ોને ફોન કય�. ક��સ નવી સરકારને ટકો
ૂ
�
�
ે
ે
�
�
આ�યો. સાત પ�ોની આ સરકારમા મોટી ટકરામણ �ણ પ�ોની રહશ.
ુ
ુ
રાજકીય િનરી�કોના ધારવા મજબ આ કમઠાણ વધ િદવસો સધી સ�ા પર
ુ
�
�
નહી રહી શક. તજ�વીના કલગર લાલુ�સાદ અગાઉ નીિતશ-મ�ીનો �વાદ
ં
ુ
ુ
ે
ૈ
�
�ડાણ, તોડાણ, ફર�ડાણ ચાખી ચ�યા છ. ે ે � � ે � ે ે � ે ં � � � ુ � ુ
ૂ
�
ે
અ�યાર નીિતશ-સરકારમા વચ�વ પાથરીને તઓ નીિતશકમારનો રા��ીય
�તરના રાજકારણમા� ધ�ો મારવા માગ છ. લાગ તો તીર, નહી તો થોથ!
�યા એક તો ક��સ જવો અિખલ ભારતીય પ� અ��ત�વ ધરાવ છ. ભા�ય-
�
અન મહાગઠબધનન ફરસાણ! ભા�ય તોય ભ�ચ છ! પવની િવરાસતના નામ હજ તમને વહાણ ચલાવવ ુ �
�
ુ
ે
�
�
�
ુ
ે
ુ
�
�
ે
ૂ
�
�
�
�
�
�
ે
�
ે
ે
છ. તમા એક વગ માન છ ક સોિનયા અન રાહલ ગાધી િસવાય ક��સ ચાલી
ે
શક જ નહી. કટલાક તન આિથક કારણ સાથ ýડ છ. સોિનયા ક રાહલ પણ
�
ે
�
ે
�
�
�
�
�
ે
ં
�
�
ે
�
ટસના મસ થતા નથી. શરદ પવારનુ મહાગઠબધન ક યપીએના નતા તરીક�
ુ
�
�
ે
�
�
�
નામ આ�ય ક બધા ભડકી ગયા. ક��સમાથી જ િવરોધનો સર ક અ�ય� અન ે
ુ
ૂ
ે
�
ે
બીø ચટણી તો કરો, ન દબાવી દવાયો. હવ ઓગ�ટમા� તની ચટણી થવાની
ે
�
ૂ
ૂ
ે
ે
ુ
�
�
�
ે
�
ે
ે
ે
ે
ે
�
�
િબ હાર-�કરણનો આટલો જ સાર છ, નીિતશકમાર ભલ તના મ�ય ુ એક વાર આવી શ�યતાઓ હતી. ચીમનભાઈ પટ�લના અવસાન પછી છ. ખરખર તમ થશ ક પાછી ઠલાશ? ક પછી ‘દખાડો’ કરીને એના એ હો�ા-
�
ે
નાયક (કટલાકના મત ખલનાયક) હોય, પણ �કટ-અ�કટ હત
ે
ુ
�
�
ે
િવતરણ થઈ જશ? આમાથી કિપલ િસ�બલ તો �વત� ઉમદવાર બનીને છડો
�
ે
ે
�
ે
�
ઉિમલાબહન મ�યમ��ી બન તવી િહલચાલ શ� થઈ હતી, પણ છબીલદાસ
�
ે
�
ુ
�
ે
ં
મા� િબહાર સરકારને પોતાના નવા સગાથીઓથી મહતા ફાવી ગયા! �ીજ, િબહાર રાજનીિતના બ છડા સાથ øવ ે ફા�ો, મનીષ િતવારી વારવાર િનવદનો કરે છ, આઝાદ અટવાયા કરે છ.
�
�
�
�
ે
ે
ુ
ે
ચલાવવાનો નથી, વાત કઈક બીø જ છ. � છ. સદાકત આ�મ અન ડો. રાજ�� �સાદ જવા સાધચ�રત જયરામ રમશન �વ�તા બનાવી દવાયા તો સરજવાલા વકાયા. એક સાધ �યા �
ે
�
ે
ે
�
ે
ે
�
ૂ
�
�
�
એક તો, આ અ�લ ‘િબહારી’ રાજકારણ છ. તમા એકલા � સમયના રા��પિત િબહાર આ�યા. જપી �દોલન આ ભિમ પરથી શ� તર તટ જવી હાલત છ. છતા રા��ીય �તર કોઈ મહાગઠબધન ક મોરચો રચાય
�
ે
�
�
ે
ે
ૂ
�
ૂ
ે
ે
�
ે
�
ુ
ે
�
�
�
ુ
ે
�
ુ
�
ે
નાત-ýત-કોમ-સ�દાયના જ સમીકરણ ચાલતા નથી. બીજ ુ � થય. અ�યારના ઘણાખરા નતા - સશીલ મોદી, લાલ�સાદ તો પહલી દાવદારી ક��સની છ.
ે
ુ
�
�
�
�
ે
ં
ઘ�બધુ છ. �કાશ ઝાની �ફ�મ જમણે ýઈ હશ તમને અહી ં હ�તા�ર યાદવ, રિવશકર �સાદ, મલાયમ િસહ યાદવ વગર... જપી મહારા��મા ધોબી-પછડાટ ખાઈન શરદ પવાર થોડા શાત થયા, પણ
�
ે
ે
ે
ે
�
ે
�
�
બઠા �યાલ આવી જશ. ે �દોલનની નીપજ છ. બધા, અલગ-અલગ પ�ોમા�! ચપ રહશ નહી. તમના તો મળમા� રાજકીય નતાગીરી છ. પિ�મ બગાળમા �
ૂ
ે
�
ે
ં
ે
ે
�
ૂ
ુ
�
�
�
બીજ, શ�આતના વષ�ન બાદ કરતા મોટા ભાગના િવ�� પ�ા આ �ણ બાબતોન નજરમા� લઈએ તો નીિતશકમારની �ણમલનો દાવો યથાવત છ એવ જ દિ�ણ ભારતમા ડીએમક�ના �ટાિલનન � ુ
�
�
�
�
ુ
ે
ે
ૂ
�
મ�યમ��ીઓ અન રાજકારણીઓ એક યા બીý ��ટાચારથી રાજનીિત(?)નો નકશો બરાબર ખબર પડી ýય છ. એક છ. ‘આપ’ન હવ લાગ છ ક ચટણી એકલા લડવી પછી પ�રણામો પર આધાર
�
�
�
�
ુ
ે
ે
ે
ે
�
ૂ
�
ુ
�
ે
ે
ે
�
�
�
ે
ýડાયલા ર�ા છ. અહીની અ-રાજકતાના અનક નમૂના છ. તો, િબહારમા નીિતશ-લાલના પ�ોમા� મહારા��ની જમ રાખીન ýડાણ કરવા. નીિતશકમાર રા��ીય �તર �ભાવી બનવા માગતા
�
ે
ં
ે
ે
ે
�
�
ુ
�
ુ
ુ
�
ક��ના રલમ�ી લિલતનારાયણ િમ�ાની કરપીણ હ�યા કરવામા � ઘમાસાણ શ� થઈ ગય હત. આ પ�ોને બીક હતી ક તનો ફાયદો હોય, પણ તમના રાજકીય ગર ડો. રામમનોહર લોિહયા, જય�કાશ, િવરોધ
ુ
�
ે
�
ે
ુ
�
આવી, તો બીø બાજ ચારા કૌભાડના મ�ય આરોપી પવ મ�યમ��ી હજ ુ ભાજપ ઉઠાવશ. એ પહલા� જ નીિતશકમાર-તજ�વી ‘ચાચા-ભતીý’ પ�ે હતા �યારના વાજપયી જવી મહ�ા �યાથી લાવશ? સમતા પાટી�મા �
ે
ે
ૂ
ે
ુ
�
�
ુ
�
�
ે
ે
�
ે
ુ
�
ૂ
ે
�
ુ
�
જલવાસી છ, પણ તજ�વી વળી પાછો ઉપ-મ�યમ��ી બન છ. આવ િબહારમા � અગાઉ લડીઝઘડીને પાછા એક થઈ ગયા. બીø �યહરચના ‘િબહાર- ફના��ડઝને તમની મયાદાઓની ýણ હતી એટલે િબહાર પરતા સિ�ય
ૂ
�
ે
�
ે
ં
�
�
ુ
ુ
બની શક ક લાલ નહી, તો રાબડીદવી મ�યમ��ી બની ýય! આપણે �યા � મોડ�લ’ન બીý �દશોમા, આગામી સાત રા�યોની િવધાનસભાઓમા અન ે (અનસધાન પાના ન.18)
ે
ુ
�
�
ે
ે
�
�
ે
ૂ
�
ૂ
ે
ુ
�
�
અ ક�માત ય�બની કોઈ ��લપમા પા�ક�તાનના વઝીરે-આઝમ � આઝાદી �ક ઉ�સવ કરતા ઘોર સ�કિતથી અન ત સમયના વાઇસરોય લઈ માઉ�ટબટનની (અન અલબ� ે
ે
ે
�
લડી એડિવના)ની િદલાવરીથી એવા �ýયલા હતા ક તઓ જ કહ ત
�
ે
ે
�
ે
ઇમરાન ખાનને કશક તકરીર આપતા સાભ�યા હોમોએ, ક
�
ુ
�
�
�
‘ઉ�નીસસૌ સતાિલસ મ અઝાદી ક બાદ...’ અન હમોને કર�ટ િનમમ �ર માતમની ઘડી વધ હતી એમને ભ��ત�સાદના શીરા જવ િમ�ટ લાગત. બલક ઇિતહાસકારો કહ છ �
�
ુ
�
�
�
ુ
�
ે
ે
ુ
�
�
ે
�
�
�
વા�યો ક યસ! 14–15 અગ�ત સતાિલસ મ િહ�દ�તાન અન પા�ક�તાનને ક જવાહરલાલ છ�લા ‘��જ’ વાઇસરોય હતા. ઇ��ડયન કમતી, ��જ
ે
ે
�
ે
ે
ે
�
ે
ે
ે
પýબીઓ જન ‘અ–ઝાદી’ કહ અન આપણે જન આ–ઝાદી કહીએ ત આઝાદી ý�તી.
ે
�
ે
�
સાપડી. ત આઝાદી ýક ઉ�સવ કરતા ઘોર િનમમ �ર માતમની ઘડી વધ ુ રડ��લફ દોરેલી લાઇનોનો દખીતો હત ત હતો ક ધમના આધારે પા�ક�તાન
�
�
ે
�
�
�
ે
�
ુ
�
ુ
ે
ે
�
ે
�
હતી. ��ýન મન ભારતની કરોડોની વસતીનો બટવારો ýણ ઘટા�બકરાની આઝાદી? બન ન િહ�દ�તાનમા પાછા બધા ધમના નાગ�રકો યથાવત આબાદીથી øવ.
ે
ે
ે
�
ે
�
ુ
ુ
�
�
ે
ુ
ુ
વહચણી જવો સ�ો ��ટન મ�ો હતો. પરંત એ વાતનો પાયો જ સડલો હતો કોણ િહ�દ, કોણ મ��લમ, કોણ શીખ
ુ
ે
ે
ે
�
ે
�
યસ, માઈ ડીયર વાચકભાઈઓ અન બહનો, નોમ�લી િશયાિવયા ન રાક ક બીજ કોઈ. આપણે તો એક હતા ન ધરમનો હાઉ તો પદા કરેલો કા�પિનક
�
�
ુ
ે
ે
�
�
ે
ે
ગગનવાલા �યાર 15મી ઓગ�ટની વાત આવ �યાર ઊકળી ઊઠ છ ન વાળ બાઘડો હતો, યાર�! સદીઓથી સખળડખળ ખાતાપીતા કિજયા કરતા ન ે
ે
ે
�
ે
�
ે
ં
�
ે
�
�
ખચ છ� ન ýણ ભીત સાથ વાતો કરે છ, ઊલટી-સીધી વાતોથી પોતાનુ મગજ રીસાતા મનાતા બધા ધમના લોકો સાજ પ� અમનથી øવતા હતા. એમના
ે
ે
�
ભમાવ છ ન દાત કચકચાવે છ ક કમ સ કમ એક હýર વષથી એકસાથ ે વોટ આઝાદી? કાન ભભરીને દ�મની પદા કરવા ધમના નામ જદા પાડવા ત ��ýની
�
ે
ે
�
�
�
ુ
�
�
ે
ે
ે
ુ
ે
�
ે
ે
�
રહતા, એક ક�ચરવાળા િવરાટ દશન આઝાદ કરવાનો હકમ આપી ��જ લ�ાઈ અન આપણી– િહ�દઓ ન મ��લમો બનની બાઘાઈ હતી. ભાગલા
ે
ે
ે
ુ
ુ
ે
ુ
�
ે
�
ે
ે
�
�
�
�
હાકમોએ 20 ફ�આરી 1947ના લોડ રોજ માઉ�ટબટનને ભારત મોકલેલા, થતાની સાથ જ તમલ િહસાચાર અન �ધાધધી ઊભી થયલી ત નાથવા ક તનો
ુ
ુ
ુ
�
ે
ે
ૂ
ે
ે
�
ે
�
�
ૈ
ે
ન મ મિહનામા માઉ�ટબટને ધડાધડ �લાન બના�યો ક ધબમ ઉપર આધા�રત કોઈ ઇલાજ કરવા માટ કોઈની પાસ કોઈ તયારી નહોતી.
�
�
ે
ે
ે
�
�
ે
ુ
ે
ે
ે
ુ
ુ
દશ બનાવો ન આઝાદી આપો, ન જલાઈની 8મીએ ત ભાગલાની બોડર અન થવાકાળ થઈન ર�. ગાધીø અન અ�દલ ગફાર ખાન જવા દરદશી
ે
�
ે
ે
ૂ
ે
ં
ે
ે
�કવાનુ ઘરલસન આપી સર િસરીલ રડ��લફને ભારત મોક�યા, જન ે નતાઓની સખત નારાજગી છતા માઉ�ટબટનનો પા�ટશનનો ��તાવ કો��ેસ
ે
�
�
ે
ે
�
ુ
િહ�દ�તાનની કોઈ ભાષાની ýણકારી નહોતી, િહ�દ�તાન િવશ સતહી તરફથી જવાહર, સરદાર અન મૌલાના અ�દલ કલામ આઝાદે, હ�રજનો
ુ
ે
ુ
ે
�
માિહતી િસવાય કોઈ �ાન નહોતુ. � વતી �બડકરે, શીખો વતી મા�ટર તારાિસહ અન અન મ��લમ લીગ
ુ
ે
ે
�
ે
ે
ે
ે
�
ે
ે
ફાઇન, સર રડ��લફ બાઉ��ી કિમશનના ચરમન બનીને પાચ તરફથી ઝીણાએ �વીકાય�, જમા પા�ક�તાન ફ�ત મ��લમો માટ રહશ, પરંત ુ
�
�
ુ
�
�
ે
�
�
ે
�
ુ
�
�
અઠવા�ડયામા પýબ અન બગાલ �દશોને છદતી લીટીઓ દોરી ફટ, ફટ, િહ�દ�તાન ધમિનરપે� રહશ એવા ‘ચાલ થાય ત પહલા જ ખોટકાયેલી’
ુ
ે
�
�
ે
�
ુ
ે
ુ
ે
�
ઇ�ટ પા�ક�તાન એ�ડ વ�ટ પા�ક�તાન, ન હાથ ધોઈને પરત િ�ટન રવાના થઈ ફો�યલાન ખશહાલ બહાલી હતી. એ �ર, લોલપ, અિવચારી અન ે
�
ે
ુ
�
�
ે
ગયા, પોતાની �લબોમા રમવા ન ત પછી તણ કદી િહ�દ�તાન ક પા�ક�તાન અલબ� ભોટ િનણ�યના પ�રણામે દોઢ કરોડ લોકો િનવાિસત
ે
ે
ે
�
ુ
�
�
ુ
�
ે
ે
તરફ પાછ વાળીન ýય નહી. ં બ�યા. કટલાના ýન ગયા, કટલાના ઘર ગયા તની િવગતો
�
�
�
�
ે
�
�
�
કોઈને ક�પના નહોતી, ક કોઈને પડી નહોતી, ક િબલકલ બજવાબદાર, નીલ ગગન એવી કરપીણ છ ક ýણવાની ક લખવાની િજગર ન ચાલે.
�
�
�
ે
ુ
�
ુ
ે
ે
ે
�
ઐયાશ અન અિવચારી કારણે, એ ��જ આગ�તક ýણ �ખો મીચીન દોરેલી આ સઘળ થયા પછી પણ ઓહ યસ, નહરચાચાએ રા��પિત
ે
ે
ં
�
�
ે
�
ૂ
ે
લાઇન વીસમી સદીનો મોટામા મોટો માનવીય ભકપ લાવશ અન કરોડો ક તલ ે ભવન ઉપર ��ýનો િ�ટનનો વાવટો યિનયન જક ઊડવા
ે
ુ
ે
�
ે
લોકોના� તકદીરના ભ�ા બોલાવશ. એ સમય સૌ આઝાદી મળવાના કફમા � દીધેલો, નાહક ભલામાણસ ��ýન માઠ ન લાગ ત ખાતર.
�
�
ે
ે
ુ
�
ે
ે
ે
હતા, આપણા નતાઓ ��ýની ‘ભલમનસાઈ’ના ભગત હતા. એમને મધ રાય અન આવી હોનારત લાવનાર િહ�દ�તાન/પા�ક�તાનની
ુ
ે
ે
ુ
ે
�
�યાલ નહોતો ક ‘ધમ’ના નામ પાડલા ભાગલાથી બન ધમના લોકો દ�મન રહી છ. હø એમણે દોરી આપેલી કડલીની િવિધિલિપ આપણે સરહદ દોરનાર રડ��લફ સાહ�બ તના પ�ા�ાપ તરીક� તટલા
ે
ે
ે
ે
�
ુ
ે
�
�
ે
�
�
�
�
ુ
ે
�
ે
�
�
�
ં
�
ુ
બનીને દાયકાઓ ન સદીઓ સધી લ�ા કરશે. ચિચલની એ શતરø ચાલ ભજવી બતાવીએ છીએ! ભાગલાની વાત ગાધીøન િબલકલ પાચ અઠવા�ડયાન વતન લવાની ના પાડલી. ખાનદાની એટલે
ે
�
ે
�
ુ
ૂ
ુ
ુ
ુ
�
�
આજ સધી, આ છાપાની શાહી સકાય �યા સધી, 75મા વષ પણ કામયાબ મજર નહોતી, પરંત જવાહર, વગર કો��ેસી નતાઓ ��ýની ખાનદાની. જય ભારત! મહાન ભારત!
ે
�
ે
ે
ે
