Page 11 - DIVYA BHASKAR 072222
P. 11
Friday, July 22, 2022
ઘણાખરા લોકો øવનમા� પા�ચ કામ કરે ��
ે
ખાવુ�, પીવુ�, �ઘવુ�, �જનનવુ� અન ��સગ�વુ�
ુ
સ માજમા� ક�વળ �યવહાર લોકોની જ બોલબાલા ýવા મળ� છ�. જે ુ છ�. આવી �ય��તને ક��ણે કહ�લી વાત િબલક�લ નથી સમýતી. ક��ણ કહ� છ� :
પોતાને મા� જ જે રા��ે,
દુકાનદાર �ાજવાની દા�ડી સાથે લાભદાયી રમત કરે, તે �યવહાર
�
ગણાય છ�. જે ડ��ટર દવા બનાવનારી ક�પની તરફથી મળતી તે પાપી પાપ ખાય છ�.
ુ
રુશવત માટ� વધારે દવા લખતો રહ�, તે ડ��ટર �યવહાર ગણાય છ�. ડ��ટરોની (ગીતા અ�યાય-3 �ોક :13)
કો�ફર�સ મળ� �યારે દવા બનાવનારી મોટી ક�પની ઘણો ખચ� માથે લેતી હોય ક�જૂસ હોવુ� એટલે જ સેતાનના સાથી હોવુ�! સેતાન એટલે ખુદાનો શ�! ુ
�
ુ
છ�. એ કો�ફર�સમા� જનારો ડો�ટર �યવહાર ગણાય છ�. જે વકીલ હ�યારાનો મારા ગામ રા�દેરમા� તાપીને કા�ઠ� આવેલી �ાથિમક િનશાળમા િશ�ક તરીક�
ે
�
ુ
ક�સ øતવામા પોતાની બધી બુિ� કામે લગાડ� અને પુ�કળ પૈસા ભેગા કરે, તે નોકરી કરનાર વીર નમ�દ �વભાવ પરા�મી અને હઠીલો એવો ‘અ�યવહાર’
ુ
વકીલ �યવહાર ગણાય છ�. અ�યવહાર યુવાન ગા�ધીએ દિ�ણ આિ�કામા� મનુ�ય હતો. એણે કલમને ખોળ� માથુ� મૂ�યુ� અને નોકરી છોડી. પછીના
ુ
‘સાચી વકીલાત’ના �યોગો કયા� �યારે વકીલાતમા પણ સ�ય જળવાય તેની સમયમા� �યારે ખાવાના ફા�ફા પ�ા� �યારે એના મ�મા�થી શ�દો નીકળી પ�ા:
�
�
ખબર દુિનયાને પડી! ‘આ પણ એક રંગ છ�!’ સુરતના ગોપીપરામા� આવેલી જૈન હાઇ�ક�લમા �
ુ
સો���ટસ એક મહાન અ�યવહાર મનુ�ય હતો. એ દાયણનો પુ� હતો. મારી સાથે એક જ બે�ચ પર બેસનારા િમ� દીપક પ��ાએ મને ક�ુ� : ‘આજે
�
એ અ�યવહાર હતો તેથી એને હ�મલોક પીવાની સý થઇ હતી. એથે�સની મોટી �રસેસમા તુ� મારા જ ઘરે આવજે.’ દીપકનુ� ઘર આમલીરાનમા� આવેલુ�
ુ
�
કોટ�મા� એણે પોતાની જુબાનીમા થોડોક ફ�રફાર કય� હોત, તો એ જ�ર બચી હતુ�. દીપકના ઘરે ગયો �યારે શુ� ýયુ�? ઘરના આગલા ભારો�ટયા પર મોટા
ગયો હોત. એના િ�ય િશ�યોએ જેલમા�થી ભાગી છ�ટવા માટ� હોડીઓ તૈયાર અ�રે બે શ�દો વા�ચવા મ�યા : ‘�ેમ… શૌૈય�.’ માનશો? દીપકનુ� ઘર તો
રાખી હતી, પરંતુ એમ કરવાનુ� સો���ટસને મ�જૂર ન હતુ�. સો���ટસ �વે�છાએ વીર નમ�દનુ� અસલ ઘર હતુ�! વીર નમ�દ મહાન હતો, તોય આખરે ‘માણસ’
�વીકારેલી ગરીબી (વોલ�ટરી પોવટી�)નો આશક હતો. એથે�સના ર�તા પર હતો. આ�મકથા (મારી હકીકત)મા� એણે િનખાલસતાપૂવ�ક લ�યુ� : ‘યુવાનીમા�
આવેલી દુકાન આગળ ઊભો હતો �યારે એણે જે શ�દો ��ાયા, તે સા�ભળવા સો���ટસ �વે��ાએ �વીકારેલી ગરીબી મને બૈરા�ની ગ�ધ આવવા લાગી.’ એનુ� øવન ક�વળ ખાવામા, પીવામા�,
�
�
�
જેવા છ� : (વોલ�ટરી પોવટી�)નો આશક હતો �ઘવામા�, �જનનવામા� અને ��સગ�વામા જ વીતી ન ગયુ�. ન�ધવા જેવુ� છ�
આ દુકાનમા� તો ક� નમ�દના એ ઘરના �ગણામા� એક ઐિતહાિસક સભાનુ� આયોજન થયુ�
ઘણીખરી ચીý એવી છ�, ઓળખાય છ�. (ýણી રાખવા જેવુ� છ� ક� પૅલે�ટાઇનની ચળવળનો મહાન નેતા હતુ�. સભાના �મુખ�થાને �ખર સુધારક સ��ગત દુગા�રામ મહ�તાø હતા
�
જેનો મારા øવનમા � યાસર અરાફત દર વષ� નાતાલના િદવસે બેથલહ�મના આ ચચ�મા� જતો અને વ�તા હતા, મહિષ દયાન�દ સર�વતી. �વામી દયાન�દે િનભ�યપણે
ુ
કદી પણ ખપ નથી પડવાનો! અને ઇસુવ�દના કરતો.) ખરી વાત એ છ� ક� ‘�યવહાર’ લોકોને પોતાના વ�ત�યમા� એવી �ા�િતકારી વાતો કરી ક� �ોતાઓના એક
એથે�સની બýર (અગોરા)ના ઓટલા પર બેસીને સો���ટસે સાવ સામા�ય ધમ��ેમ સમýય, પરંતુ �ેમધમ� ન સમýય. એક ઝેન સાધુએ વગ� તરફથી પ�થરો સાથે �ટાળાની વષા થવા લાગી. �વામી
�
લોકોનોે ભણાવનારા એ મહાન િશ�ક� એક મૌિલક �યુ��તની અજમાયશ �ા�િતકારી વાત કરેલી : ‘ચચ�મા� ન ýવ, પરંતુ �યા� ýઓ િવચારોના દયાન�દ તો મહામાનવ હતા અને ‘સ�યાથ��કાશ’ જેવા
કરી હતી, જે આજે અિભ�િમત અ�યયન (programmed Learning) તરીક� �યા ચચ�ને તમારી સાથે લેતા� ýવ.’ આ િવધાન �યવહાર ુ મહા��થના સજ�ક હતા. આવા �ા�તદશી� વેદા�તી ઋિષએ તે
�
�ચિલત થઇ છ�. ��ો પૂછીપૂછીને ભણનાર પાસેથી જ જવાબ મેળવવાની નથી, પરંતુ એમા� ધમ�નો મમ� સચવાયો છ�. ઇસુનુ� એક ��દાવનમા� �ણે �ોતાજનોને જે શ�દો સ�ભળા�યા તે યાદગાર હતા.
�
સો���ટક �યુ��ત િશ�ણના �ે�મા આજે પણ ��તુત છ�. એ સો���ટસ કહ�તો િવધાન øવનમા� ગા�ઠ� બા�ધવા જેવુ� છ�. સા�ભળો : સા�ભળો :
ર�ો : ‘િશ�ણનુ� કામ �ાન આપવાનુ� નથી, પરંતુ જે ભણનાર પાસે હોય તેને કોઇને ખવડાવતી વખતે ગુણવ�ત શાહ તમ મારા પર
ે
બહાર આણવાનુ� છ�.’ દાયણના એ પુ�ની સમજણ એવી હતી ક� દાયણનુ� ક�જ�સનો øવ ચાલતો નથી, જે પથરા ��કી
કામ બાળકને જ�મ આપવાનુ� નથી, પરંતુ િશશુજ�મ થાય તેમા� સરળતા કરી પરંતુ ક�જ�સનુ� �ા�ં ખાલી હોય છ�. ર�ા છો, તે તો
ુ
આપવાનુ� છ�. ક�જૂસનો કાકો અને ક�જૂસની કાકી ખૂબ જ ‘�યવહાર’ ગણાય મારે મન પુ�પવ�ા છ�!
�
સો���ટસ પછી લગભગ �ણ સદી વીતી �યારે ઇસુનો જ�મ બેથલહ�મની છ�. ક�જૂસ �ય��ત એવુ� માને છ� ક� પોતે મરતી વખતે સાવરણીનુ� ઠ��ઠ�� પણ અમારા સમ� પ�રવારની ��ા મહિષ દયાન�દ પર હતી. જેઓ
�
કો�ારમા� થયેલો. ઇસ અને �વામી િન�ક�લાન�દ, બ�ને સુથારપુ�ો હતા. સાથે લઇ જશે. પ�રણામે øવનભર એ �ય��ત ગરીબીની જેમ øવે છ� અને ક�વળ �વાથ માટ� øવે છ� તેમન�ુ øવન બેકાર છ�. જેઓ ક�જૂસ થઇને સ�સારમા �
�
ુ
ે
(આપણી પરંપરામા� સુથારને ‘િવ�કમા�’ ક�ો છ�.) આજે પણ બેથલહ�મમા� પાઇપૈસો બચાવ છ�. પૈસાની બચત થાય �યારે એ �દરથી હરખાય છ�. �યારેક ફરતા રહ� છ�, તેમનુ� øવન બાખડી ભ�સના øવનથી ચ�ડયાતુ� નથી. હા,
ઇસુના જ�મ�થાને એક દેવળ જળવાયુ� છ�, જે ‘ચચ� આૅફ ને�ટિવટી’ તરીક� એવો હરખ ક�જૂસને લા�બુ øવાડ� છ�! ક�જૂસ �ય��ત ક�વળ પોતાને માટ� જ øવે (�ન����ાન પાના ન�.18)
આપણા દેશમા� વ�તા એ �� ક� ���ટચેકન નામે ક�ટલીક વેબસાઇટ શ�
ે
કરવામા� આવી ��, જે ખુદ જ ���ટચેક કરવાને બદલે જુ�ાણા� ��લાવે ��
ખાઇબદેલી ઇકોિસ�ટમ પર લગામ ��ારે?
�
એ ક જમાનો હતો ક� �યારે સા�યવાદીઓની ડાબેરી અ��ત�વ ýખમમા મૂકી દીધુ�. નારાજ થયેલા પ�ના સમ�થકોએ
પ�ની નવી િવચારધારાને ફગાવી દઈ ફરીથી િહ�દુ�વને
ઇકોિસ�ટમનુ� વચ��વ સમ� દેશ પર હતુ�. જમણેરી
�
ઝોક ધરાવતી એનડીએ સરકાર સ�ામા આ�યા દીવાન- અપના�યુ� અને સરકાર ઘર ભેગી થઈ ગઈ. ક�ટલા�કને થયુ� ક� ‘અમે કોઈ પણ સ�ýગોમા� આરએ કોલોનીમા� મે�ો શેડ બનવા દઈશુ�
ે
�
પછી �યુડો સે�યુલ�રઝમ, ઇિતહાસકારોના જુ�ાણા�, હશ ક� હવે તો આ કહ�વાતી સે�યુલર િવચારધારા અને નહીં, કારણ ક� એનાથી પયા�વરણને ખતરો છ�.’ દ�ભી પયા�વરણ �ેમ એક
�
લઘુમતીઓની ખોટી આળપ�પાળ કરનારાઓ ક� બહ�મતી એ-ખાસ એમના િનણ�યો પર મહારા��મા �ેક લાગી જશે. �ગત અલગ િવષય છ�. પોતાને ગમતી �ય��તની સરકાર ખરાબ રીતે તડીપાર થઈ
�
િહ�દુઓ માટ� ઝેર ઓકનારાઓ કાબૂમા� આ�યા. ýક�, આ �વાથ ખાતર મે�ો ��ન �ોજે�ટને ��વ ઠાકરેની સરકારે હોવા છતા ક�ટલાક હીરો–િહરોઇનોએ હાર માની નહીં અને નવીસવી બનેલી
�
ખતરનાક ઇકોિસ�ટમ પેલા રા�સની વાતા�ની જેમ રાત- િવ�મ વકીલ ઘ�ચમા� પા�ો હતો. સ�ામા આ�યા પછી દેવે�� ફડણવીસે સરકારને તરત જ ચેલે�જ કરવા મા��ા! �યુરો�સીથી મા�ડીને �યાયત�� અને
�
િદવસ વ�યા જ કરે છ�. ઇકોિસ�ટમ એટલે કોઈ એક ખોટી તરત જ ýહ�રાત કરી ક� ગોરેગા�વની આરે કોલોનીમા� મે�ો િશ�ણથી મા�ડીને મી�ડયા સુધી દરેક �ે�મા આ ઇકોિસ�ટમના મૂિળયા �ડા
�
િવચારધારાને �િસિ� આપવામા� આવે અને એ િવચારધારામા � ��ન લાઇનનો શેડ બનીને જ રહ�શે. મુ�બઈની િહ�દી �ફ�મ છ�. આપણા દેશમા વ�તા એ છ� ક� ફ��ટચેકને નામે ક�ટલીક વેબસાઇટ શ�
�
ે
માનતા અિન�ટ ત�વો એક પછી એક એનો �ચાર શ� કરી દે. ઇ�ડ��ીમા� ક�ટલાક ત�વો પેલી ઇકોિસ�ટમ સાથે ýડાયેલા છ�. કરવામા� આવી છ�, જે ખુદ જ ફ��ટચેક કરવાને બદલે જુ�ાણા� ફ�લાવ છ�.
મહારા��મા િશવસેનાએ �વ�રત લાભ માટ� પોતાના આખા પ�નુ� એમણે ગણતરીની િમિનટોમા� જ પયા�વરણના નામે કકળાટ શ� કરી દીધો (�ન����ાન પાના ન�.18)
�