Page 11 - DIVYA BHASKAR 062422

Friday, June 24, 2022

ધનવૈભવ, િવચારવૈભવ, િમ�વૈભવ

ે
અન 86મે વષ� øવતા� હોવાનો આન�દવૈભવ!

� મર વધે તે સાથે દવાનુ� િબલ વધે એ તો સમø શકાય. ગા�ો વખતે પોતાની ýતને કહ�તા : ‘હ�� હવે અન�તના સમુ�મા� ડ�બી ર�ો છ��.’ �ઘ
ઢીલા� પડ� અને શરીર ફ�રયાદ કરે, એ પણ સમø શકાય. �ઘ
એટલે ��યુનુ� રીહસ�લ! કબીરના શ�દો સા�ભળો :
બગડ� અને પાસા બદલાય તોય �ખ ન ઘેરાય, એ પણ સમø મન મ�ત હ�આ તબ �ય� બોલ? ે
�
શકાય. વીતી ગયેલા øવનની િવ�ડયો�ાફી શ� થાય અને રાગ, �ેષ, હીરા પાયો ગા�� ગ��યાયો,
દગાબાø અને કાવતરાખોરીના� ��ડટ �ઘ ઊડી ýય �યારે પજવે, એ પણ બાર બાર વા કો �ય� ખોલે?
સમø શકા્ય. આવુ� રોજ બને �યારે ýતને એક �� પૂછવાથી જબરી રાહત હલકી થી જબ ચડી તરાજૂ,
મળ� છ�. øવન દરિમયાન પ�રચયમા� આવેલી 100 �ય��તઓમા�થી સ�જન પૂરી ભઇ તબ �ય� તોલ?
ે
ક�ટલી અને દુજ�ન ક�ટલી? આ ��નો જવાબ ક�વો હશ? 100મા�થી દસ હ�સા પાયે માનસરોવર,
ે
�ય��તઓ જૂઠી, લુ�ી, બદમાશ જણાશે, બાકીની 90 �ય��તઓ સ�જન, તાલ તલૈયા �ય� ડોલે?
ભલી અને લાગણીયુ�ત જણાશે. આવી �તીિત થાય તે �ણે �ઘ આવી તેરા સાિહબ હ� ઘટ મા�હી
ýય એમ બને. પાછલી �મરની થાપણ એટલે ‘પોિઝ�ટિવટી.’ બાહર નૈના �ય� ખોલે?
ે
જેની પાસે પોિઝ�ટિવટી હોય, તે મનુ�ય øવનની છ��લી �ણ લામા સૂય�દાસ લખ છ� : ‘દલાઇ લામાન ઘ�ડયાળનુ�
ે
સુધી વૈભવશાળી હોવાનો. પથારીમા� પ�ો-પ�ો એ માણસ િવચારોના રીપેરકામ પણ આવડ� છ�.’ આ વાત સૂચવે છ� ક� કોઇ કામ
કણસે, તોય એનો કણસાટ પણ પિવ� ýણવો. એવો સામા�ય નથી. સ�ત રૈદાસ દિલત વગ�મા� જ�મેલા સાચા
કણસાટ પણ �ાથ�નામય, આન�દમય અને ભ��તમય �ંદાવનમા� સ�ત હતા. રાજરાણી મીરા�બાઇએ એમને પ� લખીને
હોવાનો. ચીન જેવા ગુલામ દેશની એક કહ�વત ગમી ગઇ પોતાની મૂ�ઝવટ �ગટ કરી હતી. સ�ત રૈદાસે જવાબમા � લામા સૂય�દાસ
છ� : પ� લખીને મીરા�બાઇના મનનુ� સમાધાન થાય, તેવો માગ�
જે માણસ પહ�લો હાથ ગુણવ�ત શાહ બતા�યો હતો.
ુ
ઉપાડ�, તે કબૂલ કરે છ� ઇસ િ��તના øવનના છ��લા બાર કલાકનો િચતાર
ક� આપતી �ફ�મ ‘The Passion of Christ’નુ� િદ�દશ�ન મેલ
િવચારો ખૂટી પ�ા છ�! િગ�સને કયુ� છ�. એ �ફ�મ તમે ર�ા િવના નહીં ýઇ શકો. િબશપ
જે મનુ�ય ક� જનસમૂહ પાસે ઝનૂન હોય, પરંતુ િવરાન હોય તે કોમ પાસે ýસેફ માફ બાના�બાસ સાવ સાચ કહ� છ� :
ુ�
કદી ���� નથી હોતો. ધમ�શૂ�ય િવચાર લા�બુ� øવી ýય, પરંતુ િવચારશૂ�ય ધમ� ‘એક હýર ઉપદેશો આપવા કરતા�ય
એક બાબત લાચાર હોય છ�. એવા ધમ�ને આત�કવાદ સાથે મૈ�ી ન હોય, તો જ આ ���મની અસર વધાર પડશે.’
ે
ે
�
આ�ય�! આત�કવાદના મૂળમા િવચારની ગેરહાજરી રહ�લી હોય છ�. કોઇ પણ અ�ય�ત ��રતાપૂવ�ક થતુ� ઇસુનુ� ��સારોહણ રડાવનારુ� છ�. અમે�રકાના
ગુ�ડો ગણાતા માણસને એક વાર મળવાનો �યોગ કરવા જેવો છ�. એ માણસ મહાનગર લૉસ �જ�સમા� ýહ�ર માગ� પર ýવા મળતી એક ભીંત પર મોટા
ે
ઝનૂની હશ, પરંતુ એની પાસે િવચાર નહીં હોય. વેદ-ઉપિનષદ આપનારા અ�રે લખાયેલા શ�દો આજે પણ વા�ચવા મળ� છ� :
આ મહાન ભારત દેશમા િવચારની ગરીબીને કોઇ ‘ગરીબી’ ગણવા જ તૈયાર મુ��ત મ�તમા મળશે
�
�
�
નથી! ભારતીય સ��ક�િત આખરે તો િવચારસ��ક�િત છ�. એ સ��ક�િતમા જ આિદ કારણ ક�
શ�કરાચાય� કહી શ�યા ક� : ઇસુએ �ક�મત ચૂકવી છ�!
અ��નનો �પશ� અ�ાની એવા કહ�વાતા િલબરલ િમ�ો ક�ળા દળતા� રહ� છ�. મારી ભૂિમકા
�
શીતળતા આપે એમને નથી સમýતી. મને કદી પણ ઇસ, મોહ�મદ, બુ�, મહાવીર ક�
ુ
એવ વેદમા� ક�ુ� હોય, ગા�ધી પરાયા લાગતા નથી. મને મનસૂર પારકો લાગતો નથી. મને પુરુષો�મ માવળ�કર
ુ�
તોય માનવ નહીં જલાલુ�ીન �મી પારકા લાગતા નથી. મને અશો જરથૂ�� પારકા
ુ�
આવી ભ�ય દાદાગીરીને કારણે જ ભારતીય સ��ક�િત એટલે લાગતા નથી. øવનથી કપાઇ ગયેલા અને ધરતીની સુગ�ધ ગુમાવી
િવચારસ��ક�િત, એમ કહ�વાનુ� મન થયુ�. િહ�દુ હોવાનુ� અિભમાન બેઠ�લા ‘િસ�થે�ટક સે�યુલ�રઝમ’મા� મને ઝાઝી ��ા નથી. બધા જ આત�કવાદના મૂળમા� િવચારની ગેરહાજરી રહ�લી હોય ��. ગુ�ડો
રાખનારની, એ જવાબદારી ગણાય ક� øવનની �િતમ �ણ સુધી ધમ�ના મહામાનવો મને પોતીકા લાગે છ�. એમના િવચારોને કારણે
���
પોતાનો િવચારવૈભવ ન ખૂટ� એની કાળø રાખે. આવી કાળø ન જે ખલેલ પહ�ચે એ ખલેલ મ� �દયપૂવ�ક માણી છ� અને વહ�ચી છ�. ગણાતો માણસ ઝનૂની હશે, પરંતુ એની પાસે િવચાર નહીં હોય.
રાખનારા કરોડો લોકો����ને મ�િદરમય, મ��જદમય, દેવળમય આવા મહામાનવો �યા ધમ�ના છ�, તેની લેશમા� પરવા નથી વેદ-ઉપિનષદ આપનારા આ મહાન ભારત દેશમા� િવચારની
ક� દેરાસરમય બનાવી શક�, પણ øવનમય ન બનાવી કરી. આમ મારુ� સે�યુલ�રઝમ અષાઢના �થમ િદવસે ગરીબીને કોઇ ‘ગરીબી’ ગણવા જ તૈયાર નથી!
શક�. તેઓ યા�ાએ ýય �યારે પણ િવચારને ઘરના વરસાદ પડ� પછી ધરતીમા�થી �સરતી સુગ�ધ જેવુ�
વાડામા જ છોડતા� ýય છ�. પ�રણામે એમની યા�ા પાવનકારી છ�. આવુ� ‘�ગ�િનક સે�યુલ�રઝમ’ મને
�
કદી પણ ‘િવચારયા�ા’ નથી બની શકતી. માનવતાવાદી બનાવનારુ� છ�. િહ�દુ હોવુ� એટલે નથી...
બાકી િહમાલયની યા�ાએ જઇને ઘરે પાછો શુ�, તેની મને ખબર છ�. અિહ�દુ હોવુ� એની મને જ�મýત િહ�દુ હોવાનો કોઇ વળગાડ નથી.
ફરેલો મનુ�ય એકાદ મિહના માટ�, ‘હતો મને વધારે ખબર છ�. આદરણીય સ�્ગત મનુ�ય�વને હ�� વરેલો છ��.
�
તેવો ને તેવો’ નથી હોતો. િહમાલયનો પુરુષો�મ માવળ�કરના યાદગાર શ�દોમા� માણસાઇના દીવા �ગટાવવામા મને રસ છ�.
સથવારો એને પજવતો જ રહ� છ�. બસ, મારા િહ�દુ હોવાનો સાર આવી ýય છ�. માણસ બની રહ�વાની મને મહ��છા છ�.
��
આ પજવણી જ પિવ� છ�. આવી પિવ� જે કહ� તે સા�ભળો : જ�મે અને કમ હ�� િહ�દુ છ અને �ા�ણ છ��.
�
પજવણી બધા માણસોના� નસીબમા� નથી }}} પણ એનુ� કશુ� અિભમાન ધરાવતો નથી.
હોતી. એ પજવણી ચારધામની હોય ક� પાઘડીનો વળ ��ડ� આમેય િમ�યાિભમાન મારક છ�.
મ�ા-મિદ઼નાની હોય ક� બેથલેહ�મની મનુ�યપણાનુ� િન�ય�મરણ જ તારક છ�.
હોય! પજવણી પા�યા પછી રાતની �ઘ ‘હ�� િહ�દુ છ�� અને તેથી જ િહ�દુ હોવાના નાતે હ�� �ાણીમા� સાથ ે
જળવાઇ ýય છ�. �ઘ એટલે શુ�? સ�ત િબનસા��દાિયક છ�� સ�જ�યથી, સમજણથી, સિહ��તા સાથ વત�વાને
ે
ક�દારનાથø રોજ રા� સૂઇ જતી એટલ કા�ઇ હ�� િહ�દુ મટી જતો (�ન����ાન પાના ન�.18)
ે
ે