Page 11 - DIVYA BHASKAR 052722
P. 11
Friday, May 27, 2022
�
�
�
ુ
�
�
ુ
�
ૂ
ે
ૂ
ે
રાý રામમોહન રૉય ��øમા બાઇબલ વા�ય હત. ‘જનો કરાર’ વાચવા માટ તઓ િહ� ભાષા
ે
ૂ
પણ શી�યા હતા. વળી, ‘નવો કરાર’ મળ ભાષામા વાચવા માટ �ીક ભાષા પણ શી�યા હતા
�
�
�
ૂ
ે
ે
ે
�
વાદળન પલ પાર એક હýર સય ઝળહળ�!
રાý રામમોહન રૉયની આ��તકતા રશનલ હતી
ૅ
�
ુ
ે
ે
ે
ં
ે
�
�
�
ૂ
ે
�
ુ
ૂ
�
ે
ત મ ý ‘freedom at midnight’ પ�તક ન વા�ય હોય, તો હø િમ��ટર �ર�ય’ના સપાદક ýન �ાઉ�રગ �વચનમા કહલા શ�દો બ વખત બસતો અન સયા�ત િનહાળતો. એ જ ર�તાની પાસ રાý રામમોહન રૉયની
ે
�
ે
ે
વાચવા પડ તમ છ :
ે
ે
�
�
ે
સમાિધ આજે પણ જળવાયલી છ. રોજ હ એ સમાિધ પર જતો અન એ મહાન
�
�
ૂ
�
ુ
�
એ ભલ સધારી લવા જવી છ. એના સહલખક ડોિમિનક
�
�
ુ
�
લાિપયર ભારતીય બાળકો ��ય ખાસી લાગણી ધરાવનારા �લટો અથવા સો��ટસ સધારકનુ �મરણ મૌન �ાથના �ારા કરતો. રોજ જ મારી સાજ િ�જ પર જતી
�
ે
ે
�
�
ુ
ે
ે
ઉમદા મનુ�ય હતા. વષ 1980મા તઓ પિ�મ બગાળના �ામિવ�તારમા � કિમ�ટન અથવા �યટન વખત એ સમાિધની મલાકાત સાથ પસાર થતી તથી એકલતાના નખો�રયા�નો
�
ે
ે
�
�
ૂ
�
�
ે
ે
�
ે
ફરતા હતા, �યાર એમની નજરે ડાગરની �યારીની ધાર ધાર ચાલી રહલી એક એકાએક આપણી વ�ે ઉપ�વ કાબમા રહતો.
�
ૂ
ુ
�
ૂ
ૂ
�
�
ે
�
ે
નાની છોકરી પર પડી. એ છોકરી થાકલી અન ભખી જણાતી હતી. લાિપયર ે આવી પડ � આ��તકતા વવલી જ હોય એવ થોડ� છ? ના��તકતા ભાવશ�ય જ હોય એવ ુ �
ુ
ુ
પોતાનુ ગજવુ ફફો�ય �યાર એક િબ��કટ મળી આ�ય. એમણે એ િબ��કટ અન મનમા જ ભાવ ýગ ે થોડ� છ? આવા મહાન સધારક ભારતન િન�િમત અન �વ�છ આ��તકતાનુ �
�
�
ે
�
�
�
ે
ે
ે
�
ે
�
�
�
�
ુ
�
�
ુ
�
�
ૂ
�
ે
�
�
ે
�
�
�
�
ુ
�
ુ
ુ
ે
અýણી છોકરીને આપી દીધુ. એ છોકરી માડ થોડાક ડગલા દર ગઇ હશ, �યા � તવા ભાવથી સ�દય કવ હોય ત પોતાના �દાન �ારા સમý�ય. એ સધારક� કવા કવા પ�તકો
�
�
�
�
ૂ
�
ુ
�
ે
�
�
સાવ દબળ પડી ગયલ એક કતર એની નજરે પ�. એ છોકરીએ પોતાને હ રાý રામમોહન રૉયન � ુ લ�યા?
ુ
�
ુ
�
ે
મળલા િબ��કટના બ ટકડા કયા અન એક ટકડો કતરાન ખવડાવી દીધો! �વાગત કર છ. � � થોડાક મથાળા� જ એમના િવચારની િ�િતજનો પ�રચય કરાવનારા છ : �
�
�
�
�
ે
ુ
�
ે
�
�
�
ુ
ુ
ુ
ુ
ૂ
ે
�
ે
પોતાને ભારતમા થયલા અનભવોને આધારે લાિપયર એક સદર પ�તક (મગટલાલ બાવીસી િલિખત પ�રચય પ��તકા ‘રાý રામમોહન  વદા�તસ�
ે
ુ
�
�
ુ
�
�
�
�
�
ે
ુ
ુ
�
ુ
�
�
લ�ય છ, જન મથાળ છ : ‘A Thousand Suns.’ આવ અનોખ મથાળ � � રૉય’માથી સાભાર)  ��સગીત
ુ
�
�
�
એમને દિ�ણ ભારતમા �ચિલત એવી ઉ��તમાથી �ા�ત થય : ‘વાદળની પલ ે આજે પણ િ��ટલ નગરમા� રાý રામમોહન રૉયની સમાિધ  ગાય�ીનો અથ �
ે
ે
�
ે
�
�
�
પાર હમશા એક હýર સય ઝળહળ છ.’ લાિપયરની પ�ની પણ પિત સાથ ે જળવાયલી છ. એક-દોઢ મિહના માટ િ��ટલ યિનવિસટીમા �  ��િન�� �હ�થના લ�ણો
�
�
�
ુ
�
�
ૂ
�ામિવ�તારોમા� ફરતી રહતી. એ પ�નીને �ામજનો ‘દીદી ડોિમિનક’ કહ�તા. � કામ કરવાની તક મને �ા�ત થયલી. વષ 1966મા હ મારી માનશો? આવા મહાન સધારક� કનોપિનષદનો અનવાદ
�
ુ
�
ે
ુ
�
�
�
�
ુ
ે
ે
�
�
�
ે
�
જ સમાજ િવચારવાન ટાળ છ એને ગરીબી ટાળવાન નથી ફાવત. ધાિમક હોટ�લ (સ�ટ મવા ગ�ટ હાઉસ)થી રોજ ચાલીન શહરના િવચારોના પણ કય� હતો.
ુ
ે
�
�
ુ
�
ે
ે
�
�
ક�રતાના પાયામા હઠીલ પાગલપ�ં રહલ હોય છ. ક�રતા એક જ કામ સ�પ�શન િ�જ પાસ આવલી એક �ચી ભખડ પર બાકડ� વડોદરા કદાચ એકમા� એવ મહાનગર છ, �યા �
ે
ે
ુ
�
�
ુ
ે
�
�
�
�
ુ
ં
�
�
�
�
ે
કરે છ. એ ધાિમક અવળચડાઇન પણ આદરણીય બનાવી મક છ. ધમના �દાવનમા � રાý રામમોહન રૉયની �િતમા ýવા મળ છ. એમની
ૂ
�
�
�
�
��મા હોય એવા તમામ અિન�ટો સા�યવાદી ક�રતામા� જગતે ýયા છ. �િતમા યો�ય રીત �થાપવાનો સઘળો જશ લોકસવક અન ે
ે
�
�
ે
ે
�
�
�
ુ
�
�
�
�
�
ે
ુ
�
�
ે
સા�યવાદી સમાýમા િવચારવા માટ ઝાઝી છટ નથી હોતી. એવા સમાýમા � ગણવત શાહ �વરાજ મળ ત પહ�લાના વષ� દરિમયાન પ�ડત નહરની
ુ
�
�
�
�
ે
�
�
�
િવચાર�વત�તા પર લોખડી પહરો રાખવામા આવ છ એવ હ ýતઅનભવ ે પહલથી �થપાયલા ક��સમા રહીન સમાજવાદી હોવામા �
�
ુ
ે
ે
�
�
ે
ુ
�
ે
�
ૂ
�
ે
ૂ
�
કહ છ. બિલનની અડીખમ અન અભ� દીવાલ તટી તન આગલે વષ � ગૌરવ અનભવનારા કટલાક ક��સીઓમા સમાજવાદી જથ
�
�
ે
�
ે
ે
ે
ે
�
�
�
ે
�
ે
હ બિલનમા જ હતો. રિ�જરટરની એક ખબી ýણી રાખવા જવી છ. �થાપનારાઓમા સ�ગત કમળાશકર પ�ાન પણ મળ છ. એમણે
�
�
�
�
�
ૂ
�
્
ે
ુ
�યાર રિ�જરેટરનુ બાર� ખલ ક તરત જ �દર �કાશ �ગટ� છ! કોઇ પણ લખલી આ�મકથાનુ મથાળ‘વરાન øવન’ છ, જ માટ એમને સરત
ે
ં
ૂ
ે
ે
�
�
�
�
ે
�
ે
�
�
�
ે
�
�
�
ુ
ુ
િવચારધારા ��ય એટલી �ધ��ા ન હોવી ýઇએ ક અ�ય િવચારધારામા � બોલાવીન નમ�દ સવણચ�ક અપણ કરવામા આ�યો હતો. સરત આ�યા
�
ે
�
ુ
�
�
ે
ે
�
�ગટ થત અ�ય કોઇ સ�ય આપણને ત�છ જણાવા લાગ. ભારતના �યાર તઓ કદ�બપ�લી સોસાયટીમા મારા ઘરે પણ પધાયા હતા. એમના
ે
ુ
ે
ે
�
�
�
ે
સા�યવાદી િબરાદરો �ધ��ામા ડબકા ખાનારા ભ�તોથી ચ�ડયાતા નથી. દહિવલય પછી રાý રામમોહન રૉયની �િતમાન અ�ય �થાન મકવામા �
ૂ
ે
આ બધ લખતી વખત િન�ઠાવત આ��તક એવા �ાત:�મરણીય સધારક આવી હતી.
ુ
�
ુ
�
�
ુ
�
ુ
�
ે
રાý રામમોહન રૉયનુ તી� �મરણ થઇ ર� છ. તઓ �ાિતકારી િવચારો કમળાશકરભાઇના સપ� અન નવલકથાકાર ડો. �દીપ પ�ાએ
ુ
�
ે
�
�
ે
ે
�
�
ે
ુ
ે
ધરાવનારા આ��તક િવ�ાન હતા. િતબટ જઇન એમણે પાિલ ભાષાઓનો �િતમા નવસરથી નવા �થાન �થાપવાન મગળ કાય કયુ, �યાર એ �િતમાન � ુ
ે
�
�
ે
�
ે
ે
�
અ�યાસ કય� હતો અન બૌધ ધમના ઉ�મ �થોનો અ�યાસ કય� હતો, અનાવરણ આદરણીય �વામી સિ�દાનદø અન માર હ�ત કરા�ય હત.
�
ે
�
ુ
�
ુ
ૂ
પરંત �યા પણ લામાની ઇ�રના અવતાર તરીક� થતી પýનો િવરોધ કય� આજે એ �િતમા કઇ હાલતમા છ તની ખબર નથી, કારણ ક ઘરની બહાર
�
�
ુ
�
�
ે
ુ
�
�
ુ
�
ુ
�
�
�
ુ
�
હતો. મોટા ભાઇ જગમોહનનુ અવસાન થય �યાર ભાભી અલોકમજરી જવાન થત જ નથી. મારા િપતાøન અવસાન વષ 1957મા થય હત. પછી
ે
ુ
�
�
ુ
�
સતી થવા માટ તયાર ન હતા. એમ છતા એમને બળજબરીથી પિત �ીસક વષ મારી બાન અવસાન થય હત. િપતાøની િવદાય પછી લગભગ
�
�
ુ
�
ૈ
�
�
�
ુ
ુ
ે
�
�
ે
ે
�
સાથ બાળી મકવામા આ�યા. ત �ણે રાý રામમોહન રૉયે �ીસ વષ સધી મને બાની હફ મળી, તનો બધો યશ રાý રામમોહન રૉયને
ુ
�
�
ે
ૂ
�
સતી�થા નાબદ થાય ત �ગનો કાયદો થાય તની ઝબશ શ� ફાળ ýય છ. આવી મહાન �િતભાન વદન!
ે
�
ે
�
ે
ે
�
ુ
ે
ૂ
�
�
�
�
ૂ
ુ
�
ુ
ે
કરી. એમના એક પ�તકનુ મથાળ હત : ‘વદા�તસ�.’ }}}
તઓ પોતે મોટા જમીનદાર હતા. તમની પસનાિલટી
�
ે
ે
�
ૂ
ે
ૂ
�
�ભાવશાળી હતી. તઓ મિતપýના િવરોધી હતા. પાઘડીનો વળ છડ �
ુ
ૂ
�
તમણે ��øમા બાઇબલ વા�ય હત. ‘જનો કરાર’ કોઇ ગહન સ�ાન કારણ ે
ે
ે
�
�
ુ
�
ે
ે
�
ૂ
વાચવા માટ તઓ િહ� ભાષા પણ શી�યા હતા. જગતની બધી જ બાબતો
�
�
ે
�
�
ૂ
�
વળી, ‘નવો કરાર’ મળ ભાષામા વાચવા માટ �ીક પર�પર સકળાયલી છ. �
ે
�
ભાષા પણ શી�યા હતા. તમણે વષ 1815મા � એકાદ તારાન ે
ે
‘આ�મીય સભા’ની �થાપના કરી હતી. એ ખલલ પહ�ચા�ા િવના
ં
ે
�
સભામા �ારકાનાથ ટાગોર પણ જતા હતા. તમ કોઇ પ�પની દાડીન હલાવી નહી શકો.
ે
�
ુ
રાý રામમોહન રૉયના અથાક - �ા��સસ થો�સન
�
�ય�નોને કારણે જ લોડ બ��ટક� તા. ન�ધ: કોઇને ગમે ક ન ગમે, પરંત આજે ઇ�લામ ધમન ે
ે
�
ુ
�
ે
ે
4 �ડસ�બર,1829ન િદને સતી�થા એક રાý રામોહન રૉયની જ��રયાત છ. �િનિશયામા �
�
ુ
નાબદ કરવાનો કાયદો કય� હતો. શ� થયલી ‘આરબ ���ગ’ જવી �ાિત શ� થઇ �યાર ે
ૂ
�
�
ે
ે
રાý રામમોહન રૉયના માનમા એક આશા જ�મેલી, પરંત આરબ ���ગની િન�ફળતા િનરાશા
�
ુ
�
ે
ે
�
સમારંભન આયોજન થય �યાર ‘વ�ટ જ�માવનારી હતી. �
ુ
�
ુ
