Page 12 - DIVYA BHASKAR 050622

Friday, May 6, 2022 | 12

ુ
આ ભારત દેશ ��. �યા� એક ચાવાળો વ�ા�ધાન બની શક� ��, તો એક ચાવાળો પોતે જ લેખક, �કાશક અન ે ઇસી િલયે મ�મીને તેરી, મઝે ચાય પે બુલાયા ��! (‘સૌતન’ �ફ�મ) �
બાપથી જુ�ં બોલીને, િખ�સામા 40 �િપયા અન માથામા
�
ે
સે�સમેન એમ �ણ કામગીરી કરે ��, એક ચાવાળી યુવતી �કોનોિમ�સની �ે�યુએ� ��. આ દેશમા� ભણેલા- ઝનૂન લઈન લ�મણ ગામથી નીકળલો.‘મ� અપને ભીતર ક�
�
ે
લેખક કો મરતે નહી દેખ સકતા થા. અમરાવતી મ� િમલ બ�ધ હ�ઈ, બેકાર
ં
ગણેલા નોકરીની રાહ �યા બાદ આ�મિનભ�ર બનવા ચા બનાવીને પોતાની આøિવકા ચલાવે �� હો ગયા. ખેત-મઝદૂરી કર ક� મેરી સજનશીલતા િમ�ી મ� દફન હો રહી
�
ે
��
�
થી. ��ન સે િદ�લી પહચા. 40 �. જ�દ હી ખચ હો ગય. ભોપાલ મ�
એક ચાવાળો ને ચાવાળી િલખતા રહા!’ ુ�
ે
મકાન બનાન મ� મ�ને મઝદૂરી કી, ઢાબે પે �લટ ધોઈ પર સાથ મ� હરરોઝ
ે
1977મા� િદ�હી આવીને રાઉઝ એવ�યૂ રોડ પર પાન-બીડીની
નાનકડી દુકાન કરી. એક િદવસ �યુિનિસપાિલટીએ દુકાન પર બુલડોઝર
ચલા�ય.‘મેરી િઝ�દગી કા વો સબ સે દુ:ખી િદન થા’ એવ લ�મણને
ુ�
અ��ભુત ����યન ��ોરી�! આજેય લાગે છ� ને સૌથી સુખદ �ણ વડા�ધાન ઈ��દરા ગા�ધી સાથની �
ે
મુલાકાત! આ મુલાકાતને લીધે જ એને ‘�ધાનમ��ી’ નાટક લખવાની
�ેરણા મળી. ‘�ધાનમ�ી’ નાટકમા� વડા�ધાન અન નોકરશાહીમા
ે
�
સરકારી ઓ�ફસરના સ�બ�ધોની જલદ વાત છ�. લ�મણ એ પુ�તકની
પહલી �ત ઈ��દરાøને આપવા જવાનો જ હતો અન ઈ��દરાøની
�
હ�યા થઈ ગઈ! ે
લ�મણ રાવે, કોરસપો�ડસથી 11-12મુ� ધોરણ પાસ કયુ�, પછી
ે
�ા���સ બી.એ. થયો. રિવવાર ચાની દુકાનની આવક છોડીને દ�રયાગ�જ
ઇલાકામા સેક�ડહ��ડ બુકશોપમા� ધૂળધોયાની જેમ ફરતો. શે�સપીયર,
�
�
�
ે
ે
�
સાચા પ�ર�મથી મો�� પરા�મ કોઇ નથી (છ�લવાણી) ટો��ટોય, ચેખોવ વગરેના િવ�સાિહ�યન સમજતા સમજતા ચા વેચતો
ચા મા� િ��ક નથી, પણ ભારતની નસોમા વહતુ� રા��ીય �ાવણ છ�. ર�ો. રાવની ‘રે�’ નામની નવલકથા વા�ચીને રા��પિત �િતભા પા�ટલે
�
�
ઓલ ઈ��ડયા િહટ ચા, એક ýતની સામાિજક લેવલર છ�! અમીર- એને મળવા બોલા�યો, �યારે એને સમýય નહી ક� એ શુ� પહરીને ýય!?
ં
ુ�
�
ે
ગરીબ, ભણેલ-અભણ, બૌિ�ક-બુ� સૌને એક ક�ા પર મૂકીને 130 ‘સાિહ�યએ મને મિહન પા�ચ હýર પણ આ�યા હોત, તો હ�� ચાની
�
કરોડ જનતાને એક કરતુ� �વાહી છ�. આપણે �યા ચાના અનેક �કાર છ�, લારી ન ચલાવત!’- આ ન�ન હકીકત છ� ચાવાળા લેખક લ�મણ
પણ ચાની તલબ સૌ માટ� સરખી જ છ�. ચા લેખકોની આદત, વાચકોનો રાવની! રાવની પ�ની એની બે�ટ િવવેચક છ�, જે મુ�હફટ
ૂ
નશો ને મજરોનુ� અ�ત છ�! શ�દોમા� કહ છ�, ‘અગર આપ અ�છ રાઈટર હો તો ચાય
�
�
�
�
આ દેશમા એક ચાવાળો �ધાનમ��ી બની શક, એ લોકત��નો �યૂ� બેચની પડતી હ�?’ રાવ પાસે આનો જવાબ નથી!
�
ે
ચમ�કાર છ�… તો પછી હમણા એક એવી 24 વષ�ની ચાવાળી િવશ ે �દા�ે બયા� પણ એ પોતાના સ�ઘષ િવશ, ગરીબી િવશ, øવેલા
ે
�
ે
ુ�
ે
ýણવા મ�ય છ� જેણે પટનામા� મિહલા હો�ટ�લ પાસે ચાનો �ટોલ ખો�યો કાિતલ øવન િવશ એક પછી એક �કતાબ લખ જ
છ�. િ�ય�કા ગુ�તા વારાણસીની મહા�મા ગા�ધી, કાશી િવ�ાપીઠથી સ�જય છ�લ રાખે છ�.
ુ�
ે
ઇકોનોિમ�સની �ે�યુએટ છ�. અનેક વાર બે��ક�ગ વગરેની પરી�ાઓ સાતમ ધોરણ ભણીને લ�મણ રાવ લેખક કઈ રીતે
ે
�
આપી, પણ નોકરી ન જ મળી. બે વષની બેકારી અન લોકડાઉન બાદ બ�યો? એનો િમ� રામદાસ તણાઈન અક�માતમા �
ે
‘આ�મિનભ�ર’ થવાની ધૂન સાથે બાપન જુ�ં કહીન પૂિણ�યાથી પટના ગુજરી ગયો ને એનો આઘાત કાગળમા ઉતારતાની સાથે
ે
�
�
ે
આવી. પી.એમ.મુ�ા લોન-�કીમમાથી અન બીø બે�કો પાસેથી લોન એ લેખક બની ગયો. એને કોઈએ પૂ�ુ�, ‘�ાહકન ઉધાર
ે
ે
�
�
ે
મેળવવાના �ય�નો કયા, પણ �યથ�! છ�વટ કોલેજના બેચમ�સ પાસેથી ચા આપો ખરા?’ લ�મણ હસીન કહ છ�, ‘�કાશકને ઉધારીમા પુ�તકો
�
ે
�
�
ે
ે
�. 30,000 ઉધાર લઇન ચાનો �ટોલ ખો�યો. ‘પીના હી પડ�ગા’ ક� આપવા કરતા� અý�યાન અડધો �લાસ ‘ચા’ આપવી સારી!’ િવદેશના
�
�
‘સોચ મત ચખ ક� દેખ લે’- જેવા� મ�તીભયા �લોગનથી એણે દુકાનને ‘ગા�ડ�યન’થી મા�ડીને ‘વોલ ��ીટ’ સુધીના� છાપાઓએ એની øવનકથા-
�
�
શણગારી છ�. એને આ આઇ�ડયા કોઇ �Ó�લ િબ�લોરે નામના સજનકથાની ન�ધ લીધી છ�. એના પુ�તકોની બીø આ�િ� થાય છ� �યારે
ે
એમ.બી.એ. થયલા ચાવાળાના િવડીયો ýઇન આવલો! એ ચાવાળો ખુશ થાય છ� : ‘હ�� જ લેખક, હ�� જ �કાશક, હ�� જ સે�સમેન’
ે
ે
ે
…પણ આ ઉપરા�ત બીý એક ચાવાળો છ� જે ક�ઇક િવશષ પણ છ�. કહીન બુ�સ વેચવા નીકળ છ�. ‘સાિહ�ય ભારતી’ એવોડ� એણે નાનકડી
�
ે
�
િદ�હીમા િહ�દીભવન પાસે, આરટીઓથી આગળ, અજય ભવન પાસે ચાલ ટાઈપની �મમા રા�યો છ�. આપણે �યા પોતાના મામૂલી સ�ઘષ�ન ે
�
�
ચા વેચનારા લ�મણ રાવે 20 જેટલી નવલકથાઓ-નાટકો લ�યા� છ�! ર�ો. ધામણગા�વ, અમરાવતીથી િદ�હી સુધીની એની યા�ા �ફ�મની રાઈમાથી પહાડ બનાવનારા સુખાળવા સુ�વાળા લેખકોને કદીયે નહી ં
�
1979મા� ‘નયી દુિનયા, નયી કહાની’ નવલકથા લખી. કોઈ જ �કાશક ����ટ જેવી �ામે�ટક છ�. સમýય ક� સડક પર બેસીને લખવ-ઝઝૂમવ શુ� વાત છ�!
ુ�
ુ�
�
ે
ન મ�યો, તો 35 વષ�થી ચા વેચતા-વેચતા એણે લખલા પુ�તકોનો
�
�
�કાશક પણ એ પોતે જ છ�! મૂળ અમરાવતીનો લ�મણ, િદ�હી આ�યો. ���રવલ એ�� �ા���સ
મજરી કરી, મકાનો ચણવા �ટો ઉપાડી અન રાત ýગીને સતત લખતો શાયદ મરી શાદી કા ખયાલ િદલમ આયા ��, આદમ: ચા પીધી?, ઇવ: ના, ખાધી!
ે
ૂ
�
ે
નેશનલ રાયફલ એસોિસએશન (NRA) અમે�રકાના બ�દૂક ઉ�ોગનો
�
આ વષ�ના �થમ ચાર માસમા અમે�રકામા� 137 ‘માસ શૂ�ટ�ગ’ થયા�. એક �દાજ મુજબ અમે�રકાના દરેક �ýજન ઐરાવત છ�. અમે�રકા દેશનો જ�મ જ િહ�સાથી થયો છ�, યાને ક� યુરોપથી
છ��લા માનો ક� એક માસમા િપ�સબગ� શહ�રમા� 200 જણનુ� એક
�
પાટી�મા� માસ શૂ�ટ�ગ થયુ� અને તેમા� 11 જણ ઘવાયા તથા 3 દીઠ 1.2 હિથયાર ��, યાને માણસ કરતા� માણસન ે આવેલા �હાઇટ મેને અમે�રકાના �થાિનક મૂળવાસીઓની સમૂહ હ�યા કરીને
�
સગીર �ય��ત ��યુ પામી. સાઉથ ક�રોલાઇનાના એક શોિપ�ગ મોલના મારવાના� સાધન ý�તી �� એમનો દેશ પચાવી પા�ો છ� અને અમે�રકાના બ�ધારણમા� હિથયાર રાખવા તે
હ�મલામા 10 ઘાયલ અને 3 ��યુ થયેલા. �યૂ યોક�ના �ુકલીનની અ�ડર�ાઉ�ડ કોઈ બી નાગ�રકનો અિધકાર ગણાય છ�. એટલે બાળકના હાથઘૂઘરાની માફક
�
�
��નમા� ગોળીબાર થયેલો જેમા� 10 ઘાયલ થયેલા અને બીý 4 મોતને શરણ િપ�તોલ ક� બ�દૂક રાખવી તેને સાધારણ અમે�રકન �હ�થ પોતાનો જ�મિસ�
થયા. સે��મે�ટોના ગે�ગ વોરમા� 6નુ� મોત ને 12 ઘવાયેલા. મોટરચાલકો કોઈ ગન વાયોલ�સ હક માને છ�. પોતાના ક�ટ��બની, ઘરની ર�ા માટ�, બતક, હરણ ક� વરુના
બીý �ાઇવર ઉપર િખજવાઈન સીધા ગોળીઓ વરસાવે તેને ‘રોડ રેઇજ’ િશકાર ક� શોખ માટ� હોય, રેડ �લેડ�ડ અમે�રકનને બ�દૂક ખપે ક�મ ક� ‘બ�દૂક
ે
કહ�વાય છ�. �યૂ ઓલી�ય�સમા� આવા ગોળીબારના �ક�સાઓએ છ��લા દસ માણસને મારતી નથી, માણસ માણસને મારે છ�!’ NRA તેના ડોલરોના ýરે
�
વષ�નો રેકોડ� તો�ો હતો. તેવો �ચાર કરે છ�.
ં
અમે�રકામા� છ�ટથી બ�દૂક, િપ�તોલ વગેરે મળ� છ� એટલે અહી વારે તહ�વારે એટલે જે લોકો એક યા બીý કારણસર ‘ગન લો’ કડક કરી હિથયારો પર
કોઈ િસર�ફરો માણસ ક� મિહલા કારણ િવના બ�દૂક લઈને ભરબýરમા� ક� કડક �િતબ�ધનો કાયદો લાવવાની ચળવળ કરે છ� તેને તેઓ દેશ�ોહી ગણે
ુ
પો�ટઓ�ફસમા� ક� શોિપ�ગ મોલમા� અથવા ચાલ �ક�લ-કોલેજમા� છ�. સે�ટર ફોર �ર�પો��સવ પોિલ�ટ�સના ડાટાબેઝ મુજબ NRA પોતાના
�ધળા ગોળીબાર કરે છ�. ધનચરુઓ વડ� બ�દૂક�ેમી રાજપુરુષોના� તરભાણા� ભરે છ�. NRAએ સન ’98થી
�
ક�ટલીક વાર આવા હ�મલા ધાિમ�ક ક� રાજકીય કારણસર ’16 દરિમયાન બ�દૂક�ેમી ઉમેદવારોને િજતાડવામા $13 િમિલયન વાપયા�
થાય છ� જેને ટ�ર�ર�ટ યાને સ��ાસી હ�મલા ગણવામા� આવે નીલે ગગન હતા, પરંતુ તેથી અનેકગણા બીø�ીø રીતે NRAએ $144 િમિલયન
છ�, જેમા� જનતામા� ભય ફ�લાવવા, સરકારી માલસામાનની તેવા રાજકારણીઓને ગાદીએ બેસાડવામા અને ગાદીએ બેઠ�લા રાજકતા�ઓ
�
આગજની તેમ જ �કડનેિપ�ગ પણ સામેલ હોય છ�. ક� તલે પાસે પોતાનો ઉ�લ સીધો કરાવવા ખચ�લા છ�. વધુમા�, વોિશ��ટનની સ�સદમા�
ુ
સમાજશા��ીઓ જણાવે છ� ક� છ��લા પા�ચેક વષ�મા� લોબી�ગ માટ� $45 િમિલયનનો ધૂપ કીધો છ�.
�
અમે�રકાના �ýજનોના øવનમા� એક િહ�સાચારનો મોડ મધુ રાય સૌથી કડક ગન લો ýપાનમા� છ�, ýપાનમા� કોઈ �ýજનના ઘરમા�
આ�યો છ�. તેના� �ણ કારણ છ�. િપ�તોલ ક� બ�દૂક નહીં મળ�. તેના પછી કડક ગન લો વાળા દેશો છ�, ઓ���િલયા,
પહ�લુ� કારણ છ� કોિવડ–19ના કારણે લોકડાઉનોએ દૈિનક યુ.ક�. �યા� પોલીસોને પણ કોઈ હિથયાર રાખવાની મનાઈ છ� તથા ક�નેડા અને
øવનના એક�એક પહલૂની ઘરેડ ખોટકાવી દીધેલી. સન 2020મા� ચીન. �યારે અમે�રકામા� સાધારણ મોદીખાનામા� ક� િસગારેટની દુકાને પણ
પોલીસના હાથે આરોપીઓની અકારણ હ�યાથી લોકોમા� સખત �ોભ તમને િપ�તોલ મળ�. તેના� 50 રા�યોમા�થી ક�ટલા�ય રા�યોમા� બેક�ાઉ�ડની
ફ�લાયેલો, સામા�યજનનો પોલીસ ઉપરનો િવ�ાસ ઊઠી જતા� હિથયારોના તપાસ પણ કરવાની જ�ર હોતી નથી.
વેચાણે િવ�મ કરેલા. લોકોમા� પર�પર ઉપરથી પણ ભરોસો ઊઠી ગયો. ક�ટલાક મીમા�સકો કહ� છ� ક� માસ શૂ�ટ�ગનુ� દેખીતુ� કારણ બ�દૂક વેચાણના કોઈ બી ઐરોગૈરો ન�થુ ખૈરો $100ની નોટ પકડાવીને િપ�તોલ ખરીદે ને
રાજ�ારી પ�ાપ�ીના િવવાદ, કથળ�લી આિથ�ક ��થિત, આસમાને પહ�ચેલો ઢીલાપોચા કાયદા છ�. તેમા� માનિસક રોગીની સારવારની સુિવધાઓ ઓછી વહ�ને ઠાર કરી શક� ક� શાકમાર�કટમા� હ��લડ મચાવી શક�. એક �દાજ મુજબ
�ગનો વપરાશ વગેરેના લીધે માનિસક અ��થરતાના રોગીઓ વધી ગયા અને હોવાથી અ��થર મગજના આસામી પલકારામા� બ�દૂક ખરીદી શક� છ� ને ધારે તે અમે�રકાના દરેક �ýજન દીઠ 1.2 હિથયાર છ�, યાને માણસ કરતા� માણસને
�
એરો�લેનમા� ફરિજયાત મા�ક પહ�રવાના િનયમે સ��યાબ�ધ મારામારીઓ થઈ. મોલમા� ક� �ક�લમા સટસટ ગોળીઓ છોડી શક� છ�. મારવાના� સાધન ý�તી છ�. જય જેરાિનમો!