Page 18 - DIVYA BHASKAR 030422
P. 18
Friday, March 4, 2022 | 18
�
�
�
અલબ�, બધા ��જનો માટ નવી ટ�નોલોø શીખવી સહલી નથી, છતા
�
�
�
�
ે
�
ે
�
�
સતાનો િવદશમા ક બીý શહરોમા રહતા હોય તો ��ો એકાકી øવન øવવાને બદલ કો��યટર, બીýન એવ કરતા ýઈ તઓ પણ �ય�ન કરે છ. એક લખમા ��ોના આ �
�
ૂ
�
�
ે
ે
�
ુ
ે
�
�
ે
�
ે
ૂ
�માટ ફોન વગેરનો ઉપયોગ કરી ઘર બઠા જ એમની મોટા ભાગની જ��રયાતો પરી કરી શક છ � �ય�નોને પહલી વાર સાઇકલ શીખતા બાળકો સાથ સરખા�યા છ. બાળકો
�
ે
�
�
�
�
ે
�
�
ે
ે
સાઇકલ શીખ �યાર શ�આતમા એમને ડરે લાગ, પડ�-આખડ, છતા બઠા થઈ
ે
�
�
ે
��મત ઓસર પછી જ કરચલી પડ � ટ�નોલોø શીખવાન છોડતા નથી. ઘણા ��ો બદલાયલી પા�રવા�રક ��થિત
ે
�
ે
�
શીખવાન ચાલ રાખ છ. એ જ રીત ��ો આરંભમા તકલીફ પડ� તોય �ડિજટલ
�
ે
ુ
ુ
ુ
�
ે
�
�વીકારી લ છ.
ે
�
ુ
�
ે
�
�
�
ૂ
સતાનો દર હોય તો એમના માટ ઝર છ, પરંત લાચાર થતા નથી. તઓ
ૂ
�
ે
�
�
�
�
�
ે
ે
�
ે
બીý શહરોમા રહતા સતાનો અન �ીø પઢીના બાળકો સાથ િવડીયોકોલથી
�
�
�
�
ૂ
�
ે
ે
�
ે
ુ
�
ý પાની લિખકા સવાલો આ�રયોશીની નવલકથા ‘ધ ��વલાઇટ � ુ ખવડાવવા-પીવડાવવા-નવડાવવાથી માડી સારસભાળની બધી જવાબદારી વાતો કરે છ, �હ��સએપ પર મસજ મક છ, ફસબક પર પોતાના અન ે
�
ૂ
ુ
�
�
�
�
ે
અ�ય સમાચાર આપે છ. એમના ભાઈ-બહન, �હદ પ�રવારજનો, જના
એકલી અ�કકો પર આવી પડ� છ. એ કારણે એને રાત વારવાર ઊઠવ પડ� છ.
�
યસ’ – øવનસ�યાના વષ� – મ વાચી નથી, એના િવશે ý�ય
ં
�
�
�
�
�
�
ે
�
ે
�
ુ
ુ
�
�
�
ે
�
�
ુ
�
�
ુ
ે
�
�
ુ
ે
�
�
છ. એમા ýપાનમા ��ોન સરરાશ આય�ય વ�ય છ, �યાર ે ઘરના� કામકાજ અન નોકરીએ તો જવાન જ હોય. એણે એની મ�ક�લીની વાત સહકાયકતાઓ, િમ�ો સાથ તઓ એ રીત સતત સપક�મા રહ છ. ઘણાએ
ૂ
ૂ
એમની સારસભાળ લવાનો �� ક��મા છ. ચાલીસીમા �વશલી મિહલા પિતને કરી તો એ મગો ર�ો, ýણ વડીલની જવાબદારી અ�કકોની જ હોય. એમના �હો�સએપ �પ બના�યા છ. એમા ગડ મોિન�ગ-ગડ નાઇટથી માડી
ુ
ે
ે
�
�
�
�
�
ે
�
ુ
�
ે
�
�
�
�
ે
ે
�
�
ે
�
�
�
�
ૂ
અ�કકો ઘર સભાળ છ અન નોકરી કરે છ. એને ઘરમા પિત સિહત કોઈની દીકરો દાદાન નિસગ હોમમા દાખલ કરવાનુ સચવ છ. અ�કકો સમત નથી. તિબયત, પ�રવારમા� અન આસપાસ બનતા બનાવોથી એકબીýન અવગત
ે
�
�
�
�
ે
�
�
�
�
મદદ મળતી નથી. અ�કકોના� �� સાસ-સસરા બાજના ઘરમા રહ છ. એવામા � સમય જતા સસરાની તિબયત અન માનિસક અ��થરતા વધાર બગડ � રાખ છ.
�
ે
�
ે
ુ
ુ
ે
�
સાસ ��ય પામ છ. બીમાર સસરાન એકલા રાખી શકાય તમ નથી. એનામા � છ. રાત અચાનક ચીસો પાડ, દોડાદોડી કરે, અડધી રાત પણ બમો પાડી ��ાવ�થાની એકલતામા આવા સપક� �ાણવાયન કામ કરે છ. એક ��
ે
�
�
ે
�
�
ુ
�
�
ુ
ૂ
ે
ુ
ુ
ે
ે
ુ
ે
ૂ
�
�
�
ે
�
�
ે
�
ે
ે
�
ગાડપણના� લ�ણો છ. એ મા� પ�વધ અ�કકોને જ ઓળખી શક છ. એને અ�કકોને બોલાવ. અ�કકોનુ શરીર લવાઈ ýય છ. એ ચોવીસ કલાક થાકલી રોજ સવાર સ�ફીથી પોતાનો ફોટો પાડી ફસબક પર અપલોડ કરતો અન ે
ુ
�
�
�
�
�
�
�
ે
ે
�
�
�
�
રહ છ. છવટ એ નોકરીમા�થી લાબી રý લ છ. અ�ય ��ીઓ સાથ કરેલી લખતો : ‘આજે સવાર હ øવતો ઊ�ો છ!’ �ાસનો પચોતેર વષનો ��
�
�
ે
�
ુ
વાતચીત પરથી એને ýણ થાય છ ક તઓ પણ �� વડીલોના સદભમા એવી રોજ સવાર ઊઠીન પહલ કામ ઇ-મઇલ ýવાન કરે છ. ઘણા ��ો ય-�બ
�
ે
�
�
�
ુ
ૂ
ે
ે
�
ે
�
�
�
�
ૂ
�
�
�
ે
�
જ પ�ર��થિતનો સામનો કરે છ. � પર ભજન, કીતન, શા��ીય સગીત, એમના સમયની �ફ�મોના ગીતો વગર ે
ે
�
�
ુ
ુ
�
��ોન સરરાશ આય�ય વ�ય છ. ýપાનમા એનુ �માણ વધાર છ. સાભળી પોતાના ભતકાળમા� પહ�ચી જવાનો આન�દ માણ છ.
�
ે
ૂ
�
ુ
ે
�
�
�
ુ
ુ
�
�
ે
�
ે
�
ુ
�
�
ે
ભારત સિહત દિનયાના ઘણા દશોમા એવ બ�ય છ. થોડા વષ � એક દાદાનો પૌ� માતા-િપતા સાથ િવદશમા રહતો હતો.
�
ુ
ે
�
�
ુ
પહલા� ય.ક.ની એક વીમા કપનીએ બ હýર લોકોને દાદાના જ�મિદવસે એણે એમનો તાý ફોટો મોકલવા જણા�ય.
�
�
�
ે
�
ૂ
ે
��ાવ�થા �યારથી શ� થાય છ એવા સવાલ પ�ા ડબકી દાદાન સ�ફી લતા આવડતી નહોતી. તો એ અરીસા સામ ે
�
ે
�
ે
�
ે
�યાર મોટા ભાગનાનો જવાબ હતો : �સીમા વષ � ઊભા ર�ા અન પોતાના �િતિબબનો ફોટો પાડી પૌ�ન ે
�
ુ
�
પછી. આ સખદ પ�ર��થિત માટ ઘણા કારણો છ. મોક�યો. એમા ગણવ�ાનો સવાલ નહોતો, એ નાનકડી
�
ુ
�
ે
ે
�
ે
�
ખાસ કરીને તબીબી �� થયલી નવી શોધખોળોની વીનશ �તાણી �ય��તમા હાર ન માનવાની અન ખશ રહવાની હઠ હતી.
ુ
ે
ુ
ે
સાથ ��ોના અિભગમમા આવલા પ�રવત�નનો મોટો આવી હઠ ઘણા ��ોન મોટી �મર સિ�ય રાખ છ. એક
�
ે
ે
�
ે
ે
ે
�
�
ૈ
�
�
�
�
ુ
�
�
ફાળો છ. ઘણા ��ોએ સમજપૂવક એમની øવનશલી યવાનના માતા-િપતા બીý શહરમા એકલા રહતા હતા. દીકરાને
�
ે
�
�
�
ે
�
અન ��ાવ�થા ��યનો ���ટકોણ બદ�યો છ. હø થોડા સમય સમાચાર મ�યા ક એના િપતા �કટર ચલાવતા પડી ગયા છ�. નારાજ
ુ
�
ે
ે
પહલા લોકો કામધધામાથી િન�� થાય ત સાથ પોતાને �� માની યવાન િમ�ન ક� : ‘પ�પાને કટલીય વાર ના પાડી છ ક આ �મર ટ-�હીલર
�
�
�
ે
�
�
�
ે
�
�
ુ
ે
�
�
�
સિ�ય રહતા નહોતા અન હાિસયામા ધક�લાઈ જતા. � ન ચલાવો, માનતા જ નથી.’ એ ન માનવુ જ �� િપતાની પોતાની રીત ે
�
�
ે
�
ુ
ુ
�
ે
ુ
ુ
આજે ઘણા �� ��ી-પરષો સýગો અનકળ હોય તો øવવાની હઠન પ�રણામ છ, ત વાત કદાચ યવાન પોતે �� થશ �યાર એને
ુ
ે
ે
�
�
�
�
ે
�
મોટી �મર સધી સિ�ય રહવાનો �ય�ન કરે છ. તઓ કોઈના સમýશ. આય�યના વષ� વ�યા હોય �યાર સિ�ય øવનશલી ��ોન øવત
ે
ે
ુ
�
ે
ૈ
�
ુ
�
�
ઓિશયાળા રહવાન બદલ એમના કામ ýત કરવા લા�યા � રાખ છ. �
ે
�
ે
ે
ે
�
�
ે
ૂ
છ. સતાનો િવદશમા ક દશમા�, બીý શહરોમા રહતા હોય સવાર પડવાની છ, મ�ય આકાશમા તપતો સરજ પિ�મ િદશામા ઢળવાનો
�
�
�
�
�
�
�
ે
�
�
�
�
�
ૂ
ે
�
�
તો ��ો એકાકી øવન ઘસડવાન બદલ કો��યટર, �માટ � છ, સાજના ઓળા ઊતરવાના જ છ – છતા સરજ સાવ અ�ત પામ અન સપણ �
ે
ે
�
�
�
ૂ
ૂ
ે
ે
ુ
�
�
ે
ે
ે
�
�
ે
�
�
ફોન વગરનો ઉપયોગ કરી ઘરમા બસીન જ એમની મોટા �ધાર ઊતરી આવ ત પહલા સ�યા પણ ખીલવાની છ. øવનસ�યાના પોતાના
�
ે
ં
ં
�
ભાગની જ��રયાતો પરી કરી શક છ. હવ ��ો �ડિજટલ રગો હોય છ. એ રગોની �સ�નતા માણવાની તયારી હોય, તો ��ાવ�થા
ૂ
�
�
ૈ
ે
�
�
ુ
�
ં
ટ�નોલોøથી દર ભાગતા નથી, એનો યો�ય ઉપયોગ કરતા � �સીમા વષ તો શ, સોમા વષ પણ નહી આવ. આપણે ‘કટલા’ �� છીએ
�
�
�
ે
ૂ
ં
�
ૂ
શી�યા છ. સોિશયલ મી�ડયાએ એમની એકલતા દર કરવા ત નહી, ‘કવા’ �� થવા માગીએ છ એ મહ�વનુ છ. ��મત ઓસરે પછી જ
�
�
�
ે
�
�
ે
�
ુ
�
ૂ
�
�
�
ુ
માટ મહ�વનુ �લટફોમ� પર પા� છ. કરચલી પડ� છ. �
અનસધાન જ મ�ય છ એમાથી જ મળવવાનુ છ �
ુ
ં
�
ે
ુ
�
�
ે
�
ે
અજવાળાનો ઓટો�ાફ
એનો ર�તો બનાવી શકાય
�
ે
�
ે
નથી આપી શકતી, એ �ય��ત બીý કશાયન માટ લાયક કઈ રીત હોઈ શક?
ૂ
�
બાળકના ઉછર માટ ખબ બધી ‘ના’ની જ�ર હોય છ. આપ�ં બાળક
�
�
ે
�
ે
ગિણત-િવ�ાન શીખ ક ન શીખ, ��તાવ મકતા સમયની િવન�તા અન ે ધરપત �યા� ગઈ?
ૂ
ે
અ�વીકાર મ�યા પછીની શાલીનતા તો આપણે એને શીખવાડવી જ પડશ.
�
મ�મી ક પ�પા કોઈ વાતની ‘ના’ પાડ �યાર બાળકન જ વતન હોય છ, એ જ
�
ે
�
ે
�
ુ
�
વતન મોટા થયા પછી એ���લફાય થાય છ. આપણા� �ય��તગત િવકાસ અન ે
�
�
ે
ે
ઉ�નિત માટ એ જ લાગણીઓની જ�ર હોય છ, જનો આપણને સૌથી વધાર ે �યાર નવા ગીતની ýણકારી મળતી હતી એનો આન�દ એને સાભળનારા
�
�
�
ે
�
ૂ
ડર હોય છ. અ�વીકાર, અવગણના અન િતર�કાર પછીનો આપણો અિભગમ માણસોની ઉદારતામા હતો! હવ તો પાચ સક�ડની એડ પણ ય �બ પર
ે
�
ે
�
ૂ
આપણી િદશા અન દશા ન�ી કરે છ. સહન નથી કરી શકતા! ‘��કપ એડ’ની સાથ આપણે કટલ બધ ��કપ કરીને
ુ
ુ
�
ે
ે
�
�
�
ુ
�
ે
�
�
�
આપણા� કપડા�, કળ ક કૌવતથી આપ�ં કર�ટર ન�ી નથી થત. એ ન�ી øવીએ છીએ!
�
�
ે
ુ
�
ૂ
�
ુ
�
�
ે
�
ં
થાય છ �રજે�શનને હ�ડલ કરવાની આપણી આવડતથી. અ�વીકારનો �વીકાર પ� øવન કોઈ બીýન ભાડ અપાત નથી. નથી કોઈ બીýન � ુ ધરપત ગમ થઈ ગઈ છ. આપણામા� આપણે જ ગથાયલા છીએ. બીýની
�
�
કરી શકવો, એ બહ દલ�ભ �િતભા છ. એના માટ િવશાળ �દય, ખબ બધો આ øવન આપણે ભાડ ક િગ�ટમા મળવી શકીએ છીએ. øવન દિનયા ýઈન ખશ થનારા કટલા હશ? કટલા એવા હશ ક એનો પાડોશી
�
�
ુ
ૂ
�
�
�
�
ુ
�
�
ે
ે
ે
ે
�
ુ
�
�
ુ
ુ
�
�
�
ુ
�
ે
ે
ે
�
ુ
આ�મિવ�ાસ અન સમજણ હોવી જ�રી છ. ‘હ�ડલ િવથ કર’ની સૌથી વધાર ે આપ�ં છ અન એની સાથ સકળાયલ બધ જ આપણા નસીબ સખી છ એને કારણે એને પોતાને øવવાની મઝા આવતી હશે? બીýન સખ
ે
�
ુ
�
�
�
ુ
ે
�
ે
�
ુ
ુ
ુ
�
�
ુ
ે
ે
ે
�
�
�
�
ુ
ુ
ે
ે
�
ે
જ�ર આપણા ઈગોને હોય છ. કાચ જવો �કબલ અન બટકણો અહકાર લઈન ે અન પરષાથ�ન છ. નસીબ સાર ચાલ �યાર પરષાથનો વાક દખાય! પરષાથ � ýઈ ન શકનારાન ઘણા ટકાઓ સાથે øવવ પડ� છ. ઘણા ટકાઓ સાથે પોતે
�
ુ
ુ
�
�
�
ે
ુ
ુ
�
ે
�
ફરતા હોઈએ, તો �યારક એના જ તટલા ટકડાઓ આપણને લોહીલહાણ કરી કરીએ �યાર નસીબ આડ� પાદડ� દખાય. øવનને �મ કરનારો માણસ øવ છ– એની દાદ ઊઘરાવવી પડ� છ! બીýન સખ ýઈ ન શકનારાન ે
ે
ે
�
�
ૂ
ે
�
�
ુ
નાખ છ�. એ વાત સમજવી જ�રી છ ક øવનમા મળતા �રજે�શનનો અથ � તનતોડ મહનત કરીને નસીબ નામની વાતન ઈ�રના હાથમા � ભગવાનની ભલો ઊડીને �ખ વળગ છ! જ મ�ય છ એમાથી જ ે
�
�
�
ે
�
�
ે
ે
ે
�
ૂ
�
�
�
ુ
ે
ે
�
ુ
�
ે
�
ુ
�
ે
�
ે
ે
ે
�
�
�
ે
�
�
�
�યારક ‘રી-ડાયર�શન’ હોય છ. કોઈ એક �થળથી મળતા અ�વીકાર �ારા વા�ચી શક છ. જણ øવવ છ, જન મહનત કરવી છ જના મળવવાન છ એનો ર�તો બનાવી શકાય. આપણે પગલા પાડીશ � ુ
ે
આ ��ાડ આપણને કોઈ નવી િદશા તરફ જવાનો સકત આપતુ હોય છ. � પરસેવામા સ�ાઈની સગધ છ એવા લોકોને ગમે �યા �ઘ ઓફબીટ �યાર કોઈ ર�તો આગળ નહી હોય પણ આગળ નવો ર�તો
�
�
�
�
ે
�
�
�
ં
ુ
�
�
�
ે
ે
આવી ýય છ. બનાવનારામા આપ�ં નામ તો હશ ન? આપ�ં નામ ન પણ
�
સાઈ-ફાઈ જન કશાની પડી જ નથી એની �ઘમા ý�િત નથી. એની ��કત િ�વેદી હોય તોયે એ ર�તાન તો ખબર છ ન ક મને બનાવનાર કોણ
ે
�
�
�
ે
�
ે
ે
�
ે
�
�
ે
�ઘમા િન���ય ચચળતા છ. આપણે પચાવલી અવગણના છ? કદર સમયાતર થતી જ હોય છ. એની અપ�ા રાખીન ે
�
�
�
ે
ુ
�
�
સ�ભા�યકા�િ�ણી, રામણ દીવડો ન વળી, આપણી સફળતાનો માપદ�ડ છ. તમાર હકારા�મક -Positive થયલ કામ વહલ-મોડ� મરઝાઈ જત હોય છ. ર�તો ઓળગવા
ે
ુ
�
ૂ
ે
�
�
�
ુ
ે
�
�
ખાણ ને ગમાણ ક� ��ø ક ý, થવ હોય તો બીý તમને મદદ કરી શકશ પણ એ તમને એની માટ સાથ �ય��ત હોય એ પરત છ. પણ, આપણા વતી એ જ ર�તો
�
ુ
ે
ે
ુ
ે
�
ૂ
�
�
�
�
ે
ે
�
ે
ુ
ે
�
ે
મોળા�ત, સજળ ન �વગવાસી, બોળો ન, દકાન વધાવવાનુ ��ø કહý, હકારા�મકતા આપી શકશ નહી! આપણી ýત ઊભા છીએ તો આપણી ઓળગી લશ તો આપણે �યાના �યા જ હોઈશ ન ર�તો �ોસ કરનારી પલી
�
�
ે
ે
�
�
�
�
ં
ે
�
ે
ુ
ે
ભાષા મારી મહાન ગજરાતી �વાિભમાન, ýત જ ર�તાન ચલાવવાનો પણ છ. � �ય��ત ર�તાન ઓળગીને બીý ર�તાની વાટ પકડતી હશ. દરેકને પોતાનુ �
ે
ે
ે
�
ુ
�
�
ુ
�
ે
‘સાઈ’ કય ભાષાનો જડ� નહી ýટો... સઘષ� વગરની િજદગી એ પાનખર વગરની વસત જવી છ. જન ે øવન વહાલ લાગ �યાર ઈ�ર એને એના ઘરના રોજબરોજના અરીસામા,
�
�
ે
ે
ે
�
ં
�
ે
�
�
�
ુ
�
ે
�
�
કટલાક સમારભો અન �ય��ત િવશષના વ�ત�યોમા ઘણી વાર પાનખરનો અનભવ જ નથી એ પાદડા અન Ôલોને વસતના વભવની ખબર એના �િતિબબમા દખાતો હોય છ. �
�
ૈ
�
�
ં
ે
ે
ે
ે
ે
�
ે
ે
�
ે
ુ
ુ
ુ
મા�ભાષાની �ાથનાસભામા બઠા હોય એવ લાગ છ, પરંત કાગારોળ �યાથી પડ�? ય �બ પર �હજ નટવક�નો �ો�લમ આવ અન જરાક પણ ઑન ધ બી�સ
�
ે
�
ૂ
�
�
�
ે
ં
�
ુ
ે
ે
ે
�
ે
મચાવવાથી સમ�યાન સમાધાન નથી થત. ભાષા એ �ય��તગત નહી, સહન ન કરી શકતી પઢી પાસ ર�ડયોમા જ ��તિત રજૂ થાય એને સાભળીન ે અધોમખ�યાિપ તનનપાતો નાઘઃ િશખા યાિત કદાિચદવ.-ભ�હ�ર
�
�
ુ
�
ુ
ૂ
ુ
ે
ે
ýિતગત નહી, પણ સમહગત િવષય છ. સૌની જવાબદારી છ. � �વીકારી લવાની અન પોતાની કરી લવાની આ�મીયતા �યાથી મળશ? મશાલન નીચી કરી હોય તો પણ એની �વાળા �યારય
ે
ે
ૂ
ે
ં
�
ે
�
ે
�
ુ
�
ૂ
ે
ે
ે
ે
�
ુ
ે
ં
ે
વાઈ-ફાઈ નહી, સાઈ-ફાઈ આવ તો િવચારý. આપ�ં ધારલ ગીત વાગ �યાર ખબ આન�દ આવ અન ન ધારલ ગીત વાગ ે નીચી જતી નથી, એ ઉપર જ ýય છ. �