Page 18 - DIVYA BHASKAR 031122

Friday, March 11, 2022 | 18

� ��વ�ન �યા� મોટા ગýનુ� ���? મદદ માટ� કોઇ બાર�ં ખખડાવવાન બાકી ન છો�ુ�. કોઇએ પિતની સામે
�
ુ�
કાયદેસર ફ�રયાદ કરી દેવાની સલાહ આપી તો કોઇએે પિતને છ�ટાછ�ડા આપી
દેવાની િશખામણ આપી. મજબૂર િમશા વરુણને વળગીને રડી પડી, ‘બેટા, હ��
શુ� કરુ�? તારા બાપને �ેમ કરીને હ�� પરણી છ��. એને જેલમા ક�વી રીતે...?’ અને
�
ુ�
øવવા માટ� બ�ાન ��� એની સાથે �ડવોસ� લઇને હ�� એકલા હાથે તારો ઊછ�ર ક�વી રીતે કરી શકીશ?
�
આ પુરુષ�ધાન સમાજમા મારા જેવી યુવાન, �પાળી ��ી...? પૂરા પ�દર
�
વષ� િમશાએ ખ�ચી કા�ા. િમશાએ એક ખાનગી શાળામા અડધા પગારમા�
નોકરીમા� ýડાઇ ગઇ. ખાનગી �ૂશ�સ પણ શ� કરી દીધા.
દોઢ દાયકાના દારુ સેવને સારંગને ખતમ કરી ના�યો. એનુ� કરુણ ��યુ
થયુ�. િમશા માટ� હવે માથા પર ખુ�લુ� આસમાન હતુ� અને છત નીચે જુવાન
પુ લથડતા પગલે ઘરમા� આવેલા સારંગને ýઇને િમશાના હ�યામા � ભૂખમરાથી અધમૂવો થઇ ગયો હતો. સારંગીની સાથે પરણીને તુ� પણ...’ થઇ ગયેલો વરુણ હતો. એની િજ�દગીનુ� એકમા� આ�ાસન એ હતુ� ક� આટલી
�
�
ફાળ પડી. એણે પિતને �દર લઇને ઝડપથી બારણા� વાસી દીધા�.
મ�મી-પ�પા એમ ક�ઇ થોડા� માની જવાના� હતા? છ�વટ� િમશા એક સા�જે
કારમી હાડમારીઓ વ�ે ઊછરેલો દીકરો ભણવામા� તેજ�વી નીક�યો હતો.
પછી અવાજ ઘરની બહાર ન ýય એ વાતની સાવધાની રાખીને ‘મ�િદરમા� ý� છ��.’ એવુ� કહીને ઘરમા�થી ગઇ તે ગઇ જ! રા� પાછી ન આવી બાવીસમા વષ� એમ. બી. એ. થઇ ગયો હતો.
�
ે
એણે પૂ�ુ�, ‘આજે પાછા તમે ઢીંચીને આ�યા?’ �યારે એના� મ�મી-પ�પા સમø ગયા�. એમણે દીકરીના� નામનુ� નાહી ના�યુ�. એક િદવસ વરુણે ઘરે આવીને ક�ુ�, ‘મ�મી, હવે તારે કામ કરવાની જ�ર
સારંગ સીધો સોફામા ઢળી પ�ો. પ�નીનો �� એના કાનમા� થઇને પોલીસમા� ફ�રયાદ પણ ન કરી. હવે િમશાનુ� જે થાય તે એ ýણે! નથી. મને સારી ýબ મળી ગઇ છ�. તે ખૂબ દુ:ખ વે�ુ�, હવે આરામ કરવાના
�
િદમાગ સુધી પહ�ચતા થોડીક વાર લાગી. �યારે ��મા� રહ�લો ઠપકો લ�નøવનની શ�આત ખાસ ખરાબ ન હતી. બારમુ� પાસ સારંગને સારા િદવસો આ�યા છ�.’
સમýયો �યારે એનુ� ધણીપ�ં ýગી ઊ�ુ�. એણે �ખ લાલ કરીને અવાજમા � પગારની નોકરી તો �યા�થી મળ�? એક હોલસેલના વેપારીએ એને માલની િમશાએ બીý જ િદવસે શાળામા જઇને રાøનામુ� આપી દીધુ�. નોકરીનો
�
કરડાકી લાવીને પૂ�ુ�, ‘તને ક�ઇ ભાન-બાન છ� ક� નહીં? તને ‘િ��ક લીધુ�’ સ�લાય કરવાનુ� અને િબલની વસુલાતનુ� કામ સ��ય હતુ�. પગાર દર મિહને છ��લો િદવસ અ�ય�ત લાગણીસભર ર�ો. િવ�ાથી�ઓ ર�ા�. િશ�કો પણ
ુ�
અને ‘ઢીં�યુ�’ એ બ�ને વ�ે કોઇ ફરક નથી દેખાતો? સા...એ મારો બાર હýર �િપયા. મોપેડમા� ભરવાનુ� પે�ોલ વેપારી તરફથી. હવે �ખો ભીની કરી બેઠા�. આચાય� ભ�ય િવદાયમાન આપવાની તારીખ ýહ�ર
પૂરો નશો ઉતારી ના�યો. મારે ફરીથી પીવો પડશે.’ સારંગે ઓવરટાઇમ કામ કરવાનુ� શ� કયુ�. બીø વધારાની ýબ કરી દીધી. સા�જે િમશા ઘરે આવી. øવનભરનો થાક ઊતરી ર�ો હતો. રાતના�
ત�કાળ પૂરતો તો િમશાએ મામલો ઠ�ડો પાડી લીધો, પણ શોધી કાઢી. આવકની િદશાઓ બે થઇ �યા ýવકના ભોજન માટ� એ વરુણને ખૂબ ભાવતી વાનગીઓ રા�ધવા બેઠી.
�
ે
એના� િદમાગમા�થી આ વાત ખસી ન શકી. ક�ટલા� સપના� રણમા� �ી�યુ� ખૂણા �ણ થઇ ગયા. �ે�ન�ટ િમશાએ પૂરા એ રા� વરુણ રોજના કરતા� મોડો આ�યો. િમશાએ દોડીને
સે�યા એણે લ�નøવન િવષે! સારંગ સાથે લ�ન કરવા માટ� મિહને દીકરાને જ�મ આ�યો. બાર�ં ખો�યુ�. હવાના ઝાપટા સાથે એક પ�રિચત વાત પણ
મ�મી-પ�પાની સામે એણે ક�વી મોટી બગાવત કરી હતી? ગુલાબ ‘સારંગ, દો�ત! પાટી� આપવી પડશે.’ �દરની તરપ ધસી આવી. વરુણના પગ લથડી ર�ા હતા.
એ સાવ આવો નીક�યો?! િમ�ોએ પુ�જ�મની ઊજવણી કરવા િમશાનુ� �દય એક ધબકારો ચૂકી ગયુ�, ‘વરુણ, બેટા!
આજથી પચીસ વષ� પહ�લા�ની ઘટના, �યારે એકબીýના ડૉ. શરદ ઠાકર માટ� પાટી� આપી. િજ�દગીમા� પહ�લી તુ�...? તુ�...?’
પડોશમા� રહ�તા� સારંગ-િમશા �ેમમા� પ�ા� હતા. િમશાનુ� વાર સારંગે �ગૂરની બેટીનો �વાદ ‘દૂર ખસ મ�મી! આજે મને �ડ�ટબ� ન કરતી. આજે
�
�
ફ�િમલી તો �યા રહ�તુ� જ હતુ�. સારંગનુ� ફ�િમલી નવુ�-સવુ� બાજુના ચા�યો. શે�પેઇન, વાઇન, �હી�કી હ�� ખુબ ખૂશ છ��. યાર-દો�તોને પાટી� આપીને આ�યો છ��.
�
ઘરમા� રહ�વા માટ� આ�યુ� હતુ�. પછી જે બ�યુ� એ ત�ન �વાભાિવક અને વોડકા...નશાના ��ને અનેક નવી ýબની ખુશીમા િમ�ોએ �હી�કી પીવડાવવાનો
હતુ�. એકમેકની નજરોનુ� અથડાવુ�, ચાર હોઠોનુ� મલકાવુ�, બા�કનીઓમા�થી શાખાઓ Ôટી. આ�હ કય�. મ� બધાને પીવડાવી દીધી. મý આવી ગઇ.
ઊભા� રહીને ઇશારાઓની આપ-લે કરવી અને પછી... સારંગ �યારે પહ�લી વાર શરાબપાન કરીને સા�લી શરાબ ભી �યા ચીજ હ�!’
એપછી એક િદવસ દુકાન વસતી કરીને ઘરે આવેલા પ�પાનુ� ગરજવુ�, આ �યો �યારે ઘર દારુની વાસથી ગ�ધાઇ ઊ�ુ�. િમશા ઢગલો થઇને જમીને પર પથરાઇ ગઇ.
‘િમશા, આ બધુ� શુ� ચાલી ર�ુ� છ�? મ� જે સા�ભ�યુ� એ સાચ છ�? આખી પછી તો આ રોજનો �મ થઇ ગયો. રોજ (સ�ય ઘટના : લગભગ વીસેક વષ� પહ�લા િમશા એના
�
ુ�
સોસાયટીમા� તારી અને પેલા સારંગની વાતો...’ મોડી રાતે સારંગ લથડીયા ખાતો ઘરે આવે, પિત સારંગનુ� શરાબપાન છોડાવવા માટ� સલાહ લેવા મારી
િમશા પ�પાથી બહ� ડરતી હતી. એ જવાબ ન આપી શકી. બીý િદવસે િમશા પૂછ�, ‘તમે ફરીથી ઢીંચીને આ�યા છો?’ પાસે પણ આવી હતી. �યારે એનો દીકરો વરુણ સાવ િનદ�ષ,
મ�મીએ મોરચો સ�ભા�યો. પ�પા િપ�તોલ જેવા હતા અને મ�મી મુલાયમ અને જવાબમા ગાળોનો વરસાદ. પછી તો ભોળો, �ચકીને વહાલ કરવાનુ� મન થાય એવો લાગતો
�
પીંછા જેવી. પણ બ�નેની પૂછપરછની શૈલી મા� જુદી હતી, પૂછપરછ તો એક ગાળાગાળીની સાથે મારામારીની મૂશળધાર હતો. જે વરુણ માટ� િમશાએ આખી િજ�દગી ખપાવી દીધી
�
�
સરખી જ હતી. વષા પણ શ� થઇ ગઇ. આજે એ દીકરો પણ ખોટી િદશામા વળી ગયો છ�.
‘બેટા, જે સાચ હોય તે કહી દે. એ છોકરાના ઘરની �િત�ઠા આપણા િમશા મુ�ઝાઇ ગઇ. �યા� જવુ�? શુ� છ��લા સમચારા એ છ� ક� વરુણની નોકરી છ�ટી ગઇ
ુ�
ઘરની બરાબરીની ન ગણાય. તારા પ�પાને તો તુ� ઓળખે છ� ને? એ તારા માટ� કરવુ�? િપયરની િદશા તો સાવ બ�ધ થઇ છ�. હવે એ શરાબ ઉપરા�ત ��ઝના રવાડ� પણ
ે
રાýના ક��વર જેવો મુરિતયો શોધી લાવશ. સારંગના ઘરમા� તો હા�ડલા ક��તી ગઇ હતી. સાસુ-સસરા મદદ કરવા ચડી ગયો છ�.)
કરે છ�. ગઇ કાલે જ મ� એ ઘરમા�થી એક �દરને ભાગી જતા ýયો. બાપડો જેટલા સ�મ ન હતા. િમશાએ તસવીર ूતીકાत्મક છે �ી���પ���ત: િચનુ મોદી
�
અનુસંધાન
તીરંદાøમા� ભારતનુ� �િતિનિધ�વ કરે છ�. �વોિલફા�ગ રાઉ�ડમા� ધમાક�દાર ��દના મલ�મા�
િવચારોના ��દાવનમા� �દશ�ન કરીને �વીણ અને તેમની ટીમે 2005 પછી ભારતને ઓિલ��પ�સ
માટ� �વોિલફાય કરા�યુ� હતુ�. �વીણે 2019મા� નેધરલે�ડ ખાતે યોýયેલી વ�ડ� મળ�લો. િવ�ાપીઠમા�થી િવનીત થયા ને 1936મા� ઈિતહાસ-રા�યશા��મા �
નથી.’ આવુ� બને �યારે મને યાદ કરý. ચે��પયનિશપમા� િસ�વર મેડલ ø�યો હતો. �નાતક થયા. �યા જ અ�યાપક ર�ા. વળી, એક-બે વષ� મુ�બઈ-વીલેપાલ�ની
�
}}} તરુણદીપ રાય �ક�લમા આચાય�ની માયા, પણ 1938મા� અમદાવાદ આવીને શેઠ સી.એન.
�
�વીણ ýધવની જેમ તરુણદીપ રાય પણ તીરંદાજ છ�. ઇ��ડયન આમી�મા� િવ�ાિવહારના આચાય� બ�યા, િનયામક ર�ા ને ø�યા �યા સુધી �યા જ
�
�
પાઘડીનો વળ ��ડ� સૂબેદાર રે�ક ધરાવનાર તરુણદીપ ભારતીય આચ�રી ટીમના મહ�વના મે�બર સેવારત રહ�લા! અનેક લોકો આવે, મળ� તે એમને પણ બહ� ગમે.
ગુજરાતના સા�રે અ�ય�ત કડવી ભાષામા � છ�. 2006 દોહા એિશયન ગે�સ ખાતે �ો�ઝ (ટીમ) અને 2010 ચાઈના ‘�નેહર��મ’ ખરા અથ�મા� આચાય� અને ભાવના આદશ�ના માણસ હતા.
�
�
ગુજરાતી �ýને �પ�ટ વાત કહી દીધી છ� : એિશયન ગે�સમા િસ�વર મેડલ (ઇ��ડિવ�યુઅલ) øતનાર તરુણદીપ કિવતા અને ક�ળવણી બ�ને એમના લોહીમા� હતા. લગાતાર પ�ીસ વષ� સુધી
ઓ રે ઓ ગા�ડી ગુજરાત! એિશયન આચ�રી ચે��પયનિશપમા� પણ બે વાર �ો�ઝ મેડલ øતી ચૂ�યા છ�. તેઓ ગુજરાત યુિનવિસ�ટીના િસ�ડીક�ટ સ�ય રહ�લા. �ણ વાર તો ઈ�ચાજ�
ે
આગ લાત પી�� બાત, આ િસવાય 2005 મેિ�ડ અને 2019 નેધરલે�ડની વ�ડ� ચે��પયનિશપની ટીમ ક�લપિત હતા.
�
અપનાવ�તી અજબ મુજ માત! ઇવે�ટમા� િસ�વર મેડલ øતી ચૂ�યા છ�. પા�ચ-સાત કા�યસ�ચયોમા� 1. ‘અ�ય’, 2. ‘પનઘટ’, 3. ‘અતીતની
�
રાણી બની, મુગલાણી બની, સ�દીપ ��માર પા�ખમા�થી’- વધુ ýણીતા થયેલા. ‘તરાપો’ અને ‘ઉýણી’ બે બાળકિવતાના �
બની મરાઠણ �ત, ે સૂબેદાર સ�દીપક�માર ��ક એ�ડ �ફ�ડ એ�લીટમા� ભારતનુ� �િતિનિધ�વ કરે સ�ચયો! એમની કિવતામા� �ક�િતનુ�- ખાસ તો નદીનુ� વણ�ન વધુ િનખાર
હાલ તુત� ��ેýણી બની તુ�, છ�. તેઓ 20 �કલોમીટર રેસવો�ક�ગ ક�ટ�ગરીમા� 1:20:16 સેક�ડનો નેશનલ પા�યુ� છ�. રંગદશી� અિભગમની આ કિવતામા� �ેમિન�પણ છ�.
પવન �માણે પીઠ ધરે! રેકોડ� ધરાવે છ�. દેશ�ેમ, મુ��ત ઝ�ખના, િચ�તન તથા માનવવેદનાનુ� માિમ�ક ગાન
�
ઓ રે ઓ ગા�ડી ગુજરાત! અ�ુ�ન ýટ અન અરિવ�દ િસ�� એમને વધુ ફા�ય છ�. ‘અ�ય’, ‘સ�રતાનુ� ગાન’, ‘કોણ રોક�?’, ‘ભ�ન
ુ�
ે
�
- નવલરામ િ�વેદી અજુ�ન ýટ અને અરિવ�દ ભારતીય રોિવ�ગ ટીમના મે�બસ છ�. �વ�નની નાવ’, ‘પાછા વળતા’ જેવા� છ�દોબ�-લયબ� કા�યો-ગીતો
�
ન�ધ : મા�ભાષા �ારા જ ભણવુ� એ ��યેક િશશુનો મૂળભૂત માનવીય અિધકાર 2019ની એિશયન રોિવ�ગ ચે��પયનિશપમા� બ�નેએ િસ�વર મેડલ ø�યો પા��મમા� આવતા�! ‘આ �તરની ચમક� ચા�દની ક� એને કોણ રોક�?/કા�ઈ
છ�. એ જૂનવાણી િવચાર નથી, પરંતુ અ�ય�ત અ�તન િવચાર છ�. યુને�કો પણ એની જ હતો.� સાગર છલ�યો ýય ક� એને કોણ રોક�?’ કણ�િ�ય ગવાતુ� આ ગીત હøય
ુ�
િહમાયત કરે છ�. િ��તી ધમ�ના આદરણીય િવ�ાન ડો. ફાધર ક�મારે ફોન પર મને જણા�યુ� ભૂલાય નથી.
�
ુ
ૂ
ક� : ‘ઇસ િ��તની હ�યા અમ�ક (Aramaic)હતી. બાઇબલનો ‘જૂનો કરાર’ િહ� અને સમયના ��તા�ર ધૂમક�તુની ઊિમ��ધાન શૈલીના �ભાવમા �નહર��મએ વાતા�લેખન
�ીક ભાષામા લખાયો હતો અને નવો કરાર �ીક ભાષામા લખાયો હતો.(િવ� મા�ભાષા શ� કરેલુ�. ‘ગાતા આસોપાલવ’, ‘તૂટ�લા તાર’ ને ‘હીરાના� લટકિણયા�’
�
�
િદન, તા. 21-ફ��ુઆરીને ગુ. સાિહ�ય પ�રષદના રા. િવ. પાઠક હોલમા� આપેલુ� �વચન.) ક�ુ� ક� સવ�� હોવાની ગુરુતા ��િથ સાથે આ ભાજપ અને આર.એસ.એસ. સ�ચયની વાતા�ઓમા� ત�કાલીન સમાજ-િશ�ણ તથા �દોલનોની વાતો
આ�યા છ�. એ તો તમારી િવિવધતા, સ��ક�િતને સમા�ત કરવાનો હ�તુ ધરાવે છ�. વણી લેવાઈ છ�.
�પો���સ વા�તિવકતા જુદી છ�. ઈશાન ભારત અનેક ��ય� અને પરો� સા��ક�િતક ‘�તરપટ’ નવલમા� દરેક પા�ને મુખે એની �યથાકથા કહ�વડાવી છ�.
ં
આ�મણનો ભોગ બ�યુ� અને રાજકીય રીતે ત�ન ઉપેિ�ત ર�ુ�. છ�ક 1962મા� દિલતોની વેદના �પશ��મ બની છ�. ‘મારી દુિનયા’, ‘સાફ�યટા�’ તથા ‘ઊઘડ�
ગો�ડકો�ટ ખાતે યોýયેલ કોમનવે�થ ગે�સમા લાઈટવેઇટ ક�ટ�ગરીમા� િસ�વર ચીની આ�મણે તેમા� પડકાર ઊભો કય�. આ �ý ભારતીય નથી એવો નવી િ�િતý’ એમની આ�મકથાના �ણ ભાગ છ�. સમાજ-િશ�ણ-સાિહ�યની
�
ં
ં
મેડલ ø�યો અને ’19મા� યેકાતેરીનબગ� (રિશયા)મા� �ો�ઝ મેડલ ø�યો. ઈરાદાપૂવ�કનો �ચાર સ�શોધનના નામે અહી થયો. તેમા� જનýિત િન�ણાત સાથે રાજકાજના પડઘા પણ અહી સ�ભળાય છ�.
ે
મનીષે ઇ�ટરનેશનલ બો��સ�ગ ટ�ના�મે�ટમા� ડ�િનશ બો�સરને ફાઇનલમા � વે�રયર એલિવનનો મોટો ફાળો ર�ો તેમ જનýિતઓના� સ�શોધન માટ� પોતાની દીકરી ઉમાના અકાળ અવસાન દુ:ખી દ�પતીએ ગુજરાતી સાિહ�ય
ં
હરાવી ગો�ડ મેડલ ø�યો છ�. ýણીતા મરાઠી િવદુષી દુગા� તાઈ ભાગવતે ક�ુ� હતુ�. આજે અહી જે િવિવધતા પ�રષદને દાન આપેલુ�, જેમા�થી �િતવષ� બધા� �વ�પોમા�થી �ે�ઠ પુ�તકને
�વીણ ýધવ છ� તે રામાયણ અને મહાભારતની પરંપરામા�થી આવી છ�. તેનુ� �યાપક સ�શોધન ‘ઉમા-�નેરહ��મ’ પા�રતોિષક અપાય છ�. 1972મા� ગુજરાતી સાિહ�ય
�વીણ ઇ��ડયન આમી�મા� હવાલદારનો રે�ક ધરાવે છ�. તેઓ �રકવ� ઈશાન ભારતની અ��મતાનો રાજકીય, સા��ક�િતક પ�રચય આપે છ� તેનો એક પ�રષદના �મુખપદે રહ�લા �નેહર��મનુ� ઈ.સ. 1991મા� 87 વષ�ની વયે
�દાજ હવેની ચૂ�ટણીઓ પર �િશક રીતે છ�. અવસાન થયુ� હતુ�.