Page 20 - DIVYA BHARATHI 012221

¾ }ગુજરાત Friday, January 22, 2021 20
Friday, January 22, 2021 | 20

લખપત તાલુકાના કપુરાશી ગામે રહ�તા અને ø. અેમ. ડી. સી.મા� નોકરી
અસલ પ��રવે�, ભાષા કરતા મહ�શદાન ગઢવીનો જ�મ અેમનો પ�રવાર ભારત અા�યા પછી થયો
સામાિજક અન �ાિમ�ક થરી સ��ક�િતના જતન મા�� જ છ� પણ પોતાની નગરપારકરની પરંપરા અને સ��ક�િતના જ�બર િહમાયતી
ે
પરંપરા ýળવી રાખવા છ�. કપુરાશી ગામમા� �ણસોથી વધુ શરણાથી� પ�રવારો છ� જેમા� ગઢવી,
�ા�ણ, દરબાર, સુથાર, કોળી ઠાકોર, ગો�વામી, લુહાર, અનુસૂિચત ýિત
ક���� ��, પણ વગેરે છ�. બધા જ િસ�ધથી અાવેલા છ� અને પોતાની પારકરી ભાષા જ બોલે
વતનનો ઝુરાપો તેમન ે �રણાથી� સમ��મા� વ�યા �� છ�. મહ�શદાનના મતે પરંપરાઅો અને સ��ક�િત જળવાઇ રહ� અેટલા માટ� જ
સમૂહમા રહ�વાનુ� પસ�દ કયુ� છ�. મા� ભાષા નહીં, પહ�રવેશ પણ �ાિતગત ક�
�
અાજેય તડપાવે �� સમાજગત અગાઉ હતો અે જ અપના�યો છ�. થરી અને પારકરી પાઘડીમા� છોગુ�
�
ુ�
ં
રાખવામા નથી અાવત તે �થા અહી પણ ýળવી રાખી છ�.
મહ�શદાનøના જણા�યા અનુસાર િસ�ધના નગર-પારકર અને થર-
વ તન ��યેનો �ેમ અને ઝુરાપો અેક જ િસ�ાની બે બાજુ છ�. જેટલો પારકરનો મુ�ય તહ�વાર જ�મા�ટમી છ�. િદવાળી કરતા� પણ �યા અા તહ�વારનુ�
�
ગાઢ વતન�ેમ અેટલો જ તી� ઝુરાપો. બ�ને ભાવથી ક�છીમાડ�
ે
જેવી અનુભૂિત ભા�યે જ બીý કોઇને થતી હશ. અેનુ� અેકમા� વધુ મહ�વ છ�. પ�રવારની સુખ-સ�િ� વધે અે માટ� ક��ણ-કાનુડાની માનતા
�
કારણ છ� રોøરોટીની ખોજમા� લાખો ક�છીઅોની દેશ પરદેશમા િહજરત. માટ� �યા અા તહ�વાર ��યાત છ�. માટીથી કાનુડાની અને રાધાની મૂિત�અો
�
વરસાદ અને પાણીની અછતે અ��ત�વ સામે ખતરો ઊભો કય� �યારે �ાવણ મિહનાના અારંભ પહ�લા જ બનાવી લેવાય છ� અને તેની �થાપના કરી
ે
ે
ક�છીઅોઅેે �વે�છાઅ વતન છો�ુ� છ�. પણ ભાગલા વખતે તેમ 1971ના ��ીઅો અાખો મિહનો અેની ફરતે ઢોલના તાલ રાસ રમે છ�. મૂિત� િવસજ�ન
યુ�ને પગલે પા�ક�તાનથી નાછ�ટક� ઉચાળા ભરીને ક�છમા� ઠરીઠામ થયેલા વખતે અપ�રણીત યુવાન જ કાનુડાને માથે �ચકીને લઇ ýય છ� તો રાધાની
શરણાથી�અોની વાત અલગ છ�. બેવતન રહ�વાની અને થવાની બ�ને �કારની મૂિત� નવપ�રણીત નવોઢા �ચક� છ�. યુવાનની માનતા સાત ફ�રા ફરવાની હોય
�િ�યાઅોમા� જમીન-અાસમાનનો ફ�ર છ�. અેક ક�દરતસિજ�ત છ� તો બીø તો નવોઢા પોતાનો ખોળો ભરાવાની અાશા રાખે.
માનવસિજ�ત છ�. પહ�લી �િ�યામા વતન સાથેનો િવ�છ�દ હ�ગામી છ� �યારે વેડહારના ક��ભાø મા�તર અને ભુજની ગણેશનગર �ા�ણ
�
�
બીø �િ�યામા તો વતનથી-મૂળથી ઊખડીને કાયમને માટ� બીø ધરતી વસાહતના ડો. રાýરામ અખાણી કહ� છ� ક� શરણાથી��ની વધુ
પર ફ�કાઇ જવુ� પડ� છ�. અેટલે અેની પીડા, અેનો ઝુરાપો સમ� અ��ત�વને વ�તીવાળા ગામોમા� જ�મા�ટમીનો ઉ�સવ ઉજવતો હોય �યારે
ખળભળાવી મૂક� છ�. અા�ય� અને અાઘાત પમાડ� તેવી વાત તો અે છ� ક� 1971 અસા�� ક�� અસલ િસ�ધ જેવો માહોલ ઊભો થઇ ýય છ�.
પછી ગુજરાત અને રાજ�થાનમા� હýરો શરણાથી�અોઅે અા�ય મેળ�યો અે કપુરાશીની અેક અોર કહાની પણ છ� અને તે ચામુ�ડા
અૈિતહાિસક ઘટનાનુ� ન તો કોઇ �યવ��થત દ�તાવેøકરણ થયુ� છ� ક� ન તો કીિત� ખ�ી માતાøના મ�િદરની છ�. ક�છ-બનાસકા�ઠાની સરહદથી મા�
મૂળથી ઊખડી જવાની અે પીડાને ગુજરાતી સાિહ�ય સજ�નમા� પૂરતી વાચા જે નામ હતુ� અે જ નામ ક�છની વા�ઢોને અા�યા છ�. દા. અેક-દોઢ �ક. મી. દૂર પા�ક�તાની ગામ ચૂ�ડયા અાવેલુ� છ�.
�
મળી છ�. હા, સમયા�તરે ક�છના અને ગુજરાતના ક�ટલાક અખબારો અને ત. વેડહાર, ગોિધયાર, ક�કાવતી, કા�ટયો, િપથોરાપર, �યા ચામુ�ડા માતાøનુ� અૈિતહાિસક મ�િદર છ�.
સામિયકોમા� તેને લગતા ખાસ અહ�વાલ અને લેખ જ�ર �િસ� થતા ર�ા છ�. સોનલનગર વગેરે. સોઢા કોમના પા�ક�તાન ��થત મોભી રાણા મ�િદરના ��ચારી ભગત ભૂપીદાનø 1971મા� માતાøની
અે બધાનો િનચોડ કાઢીઅે તો વતનનો ઝુરાપો અાજે પચાસ વષ� પછીયે તેમને ચ��િસ�હની યાદમા� ચ��નગર વસા�ય છ�. અ�ય ગામોને સ�બ�ધ છ� મૂિત� પણ પોતાની સાથે ભાવથી ક�છ લઇ અા�યા અને કપુરાશીમા �
ુ�
ં
તડપાવી ર�ો છ�. કદાચ તેથી જ તેઅો પોતાના વતન થરપારકરની સ��ક�િત �યા સુધી યા તો હયાત ગામોમા� પોતાની અલગ વસાહતો �થાપી છ� અગર તેની �થાપના કરી ભ�ય મ�િદર િનમા�ણ કયુ� છ�, અહી તેમ જ અ�ય ગામોની
�
અને સામાિજક-ધાિમ�ક પરંપરાઅો ýળવી રાખવા ક�ટબ� છ�. તો નવા� નામ અા�યા છ� જેમા� પા��ો, ઝુરા ક��પ, સુમરાસર ઉપરા�ત નાના િહ�દુ ýિતઅો નગર અને થરપારકરના� અારાધી ભજનો ��યે િવશેષ ભાવ
�
ક�છ-ગુજરાતને સ�બ�ધ છ� �યા સુધી શરણાથી� િસ�ધુપુ�ોઅે મહ��ંશે-સમૂહમા � અોરીડા, નાની છ�ર, કપુરાશી, કો�રયાણી, ભ�ા, માતાનામઢ, અાડ�સર, ધરાવે છ�. થરી અને પારકરી ભાષામા �યા�ના િવિશ�ટ રાગમા� ભજનો ગાવાની
�
�
જ વસાહતો �થાપવાનુ� પસ�દ કયુ� છ�. લખપત, અબડાસા, નખ�ાણા, ભુજ િશવલખા વગેરે ગામોનો સમાવેશ થાય છ�. નખ�ાણા અને ભુજ શહ�રમા� �થા અાજે અહી ચાલ છ�. કપુરાશીના ચામુ�ડા મ�િદરનો �ક�સો ખરા અથ�મા� તો
ં
ુ
�
અને રાપરમા� �યા� પણ તેમને જમનની સુિવધા મળી �યા પોતાની અાગવી પણ ચો�સ િવ�તારોમા� સોઢા અને �ા�ણ શરણાથી� વ�યા છ�. બનાસકા�ઠાના �તીક મા� છ�. બાકી તો શરણાથી�અોની કોઇ પણ વસાહત ક� વા�ઢમા� જઇશુ� તો
વસાહતો-ગામ �થા�યા છ�. ક�ટલાક સમૂહોઅે તો પા�ક�તાનમા� પોતાના ગામનુ� થરાદ, સૂઇગામ ક� િશવનગરની વસાહતો પણ અે જ રીતે સý�ઇ છ�. અાવી ક� અેથીય વધુ રસ�દ કથાઅો-હકીકતો ýણવા મળશે.
�