Page 20 - DIVYA BHASKAR 111320

¾ }ગુજરાત Friday, November 13, 2020 | 20
Friday, November 13, 2020 20

લખપત સુધી ન��દાના ગુજરાતનો ચોથો ભાગ અેટલે ���. બનવાની �મતા અેનામા� છ�. અા માટ� નમ�દાના પાણીનુ� સપનુ� ક�છીઅોઅે
ýયુ� છ�, અગર તો અેમને દેખાડાય છ�, પણ સાકાર થયુ� નથી.
ુ�
નમ�દા યોજના હજુ અાકાર પામી નહોતી ને મા� િવચાર વહ�તા થયા
હ�ર�ાણા રા�� �રતા� પણ �દ�ા� �ોટ��.
�યારથી ક�છનુ� નામ અેની સાથે સ�કળાયેલુ� ર�ુ� છ�. 1965મા� પા�ક�તાને ક�છના
પાણી પહ�ચ�ે ખરા? વ��થી અપૂરતા વરસાદની પીડા અેને રણ પર અા�મણ કયુ� તેને પગલે ગુજરાત િવધાનસભામા ચચા� થઇ હતી. �
�
અે અા�મણમા� શહીદ થયેલા જવાનોને 5 મે, 1965ના રોજ િવધાનસભામા
સતાવતી રહી ��
��ા�જિલ અપાઇ �યારે િવપ�ી નેતા ભાઇલાલભાઇ પટ�લ (ભાઇકાકા)અે ક�ુ�
હતુ� ક�, ‘સરહદ પર જે લડાયક કોમ છ� અેનુ� ખમીર વધે તેવી �યવ�થા કરવી
��� હા�મક રીતે મહ�વના અબડાસા િવધાનસભા મતિવ�તારની પડશે, અેમને હિથયાર અાપવા પડશે, �યા ઉ�ોગો �થાપવા પડશે. ખાસ કરીને
�
નમ�દા યોજના અેટલા માટ� જ�રી છ� ક� નમ�દાનુ� પાણી સરહદો સુધી પહ�ચી
પેટાચૂ�ટણીનુ� પ�રણામ અાવતી કાલે અાવી જશે. ભારતનો અા
અેકમા� િવ�તાર અેવો છ� �યા� રણ, �ીક અને દ�રયો અેમ �ણેય શક� તેમ છ�. અેટલે લડાયક કોમ માટ� ખેતીની �યવ�થા કરવી પડશે. ર�તા
સરહદો અાવેલી છ�. અેની િવિવધતાઅોની છણાવટ ગયા અ�વા�ડયે કરી હતી. બા�ધવા પડશે.’વા�તિવકતા અે છ� ક� 55 વ�� ય ભાઇકાકાની વાત અમલી બની
સરહદી સુર�ા�યવ�થાની ટ��કી િવગત અેમા� અાપી હતી, પણ શુ� દેશની નથી. નમ�દા યોજના ક�છ સાથે �ણ રીતે સ�કળાયેલી છ�. (1) પાઇપલાઇન
સમ�તયા સલામતી મા� સીમા પરના બ�દોબ�તથી જળવાઇ શક� ખરી? મારફત પીવાનુ� પાણી (2) ડ�મમા�થી િનયિમત પાણી (3) વધારાનુ� 10 લાખ
જવાબ નકારમા� છ�. બરાબર યાદ છ� ક� 1980ના દાયકામા� નાપાક અેકર Ôટ પાણી. 2003મા� પીવાનુ� પાણી પાઇપલાઇન મારફત મળવાનો
�ોકસીયુ�ને પગલે ખાિલ�તાની ચળવળ શ� થઇ અને ઇ��દરાøની હ�યા શુભારંભ થયો. અેનુ� ઇ��છત પ�રણામ નથી અાવી શ�યુ�, કારણ ક�
થયા પછી રાøવ ગા�ધી વડા�ધાન બ�યા �યારે અે બાબત િવ��ત ચચા�- િવતરણમા� અનેક મુ�ક�લીઅો છ�. તો નમ�દા ડ�મમા�થી િનયિમત
ે
િવચારણા થઇ હતી. મ�થનના �તે અેવુ� તારણ નીક�યુ� ક� સરહદી �ýની નહ�ર વાટ� ક�છને 0.5 િમિલયન અેકર Ôટ પાણી ફાળવાય છ�,
ુ�
અાિથ�ક, સામાિજક અને અ�ય �કારની સમ�યાઅો લા�બા સમય સુધી અસા�� ��� પણ 1978મા� નમ�દા િ��યુનલના ચુકાદા પછી અાજ સુધી
અવગણાતી જ રહ� અને અસ�તો� વધતો જ રહ� તો તે અાખર દેશની અેકતા ગુજરાતની અ�ય 31 શાખા નહ�રના કામ પૂરા થઇ ગયા
ે
માટ� ýખમી બની ýય અને �યારેક અલગતાવાદી ઉ�ક�રણીમા� તણાઇ પણ } 10 લાખ અેકર Ôટ વધારાના પાણીની �ોજનાના� કીિત� ખ�ી છ�. 32મી ક�છ શાખા નહ�રનુ� કામ અધૂરુ� છ�. અલબ�,
�
�
ુ�
ýય. અાવ ન બને અને સરહદી �ýમા� દેશ�ેમની ભાવના, સલામતીની કામ ��ર �ુજરાતમા 2010મા પ�રા� થ�ા�, અા કામ ટ�પર ડ�મ સુધી થઇ ગયુ� છ� તેથી રાપર, ભચાઉ
�
�
લાગણી જળવાઇ રહ� અે માટ� �યા�ની �ýને પાયાની સુિવધાઅો અાપવી જ�રી �ા�રા��મા� પ�રા� થવામા ��, ��ારે ક��મા તો હજુ સિહતના જે િવ�તારોને પાણીનો લાભ મ�યો છ� �યા ખેતીનુ�
�
છ�. તેમની રોજગારીની ýગવાઇની સાથે પાણી, ર�તા, વીજળી, િશ�ણ �� જ થ�ા� નથી. િચ� ક�પનામા� ન અાવે અેવી રીતે પલટાઇ ગયુ� છ�. હવે વાત
ે
જેવી સુિવધાઅો મળ� અેવુ� ýવુ� ýઇઅ. અા મુ�ાઅોને અાવરી લઇને અાખર ે વધારાના પાણીની. 2006મા� ઉ�ર ગુજરાત, સાૈરા�� અને ક�છને
ુ�
રાøવ ગા�ધીની સરકારે સરહદી િવ�તાર િવકાસ યોજના નામનો અેક અિત ýક�, અાપણો મુ�ો ગુજરાતના સરહદી િવ�તારોનો અને અેના સમ�તયા દરેકને 10 લાખ અેકર Ôટ અેટલે ક� ક�લ 30 લાખ અેકર Ôટ પાણી ફાળવાય.
�
મહ�વાકા��ી કાય��મ ��ો અને 1986થી અમલમા મૂ�યો. ક�છથી કા�મીર િવકાસનો છ�. ગુજરાતની સરહદોનો િસ�હભાગ ક�છમા� છ�. બનાસકા��ા અને 6000 કરોડના ખચ� ઉ�ર ગુજરાતના વધારાના પાણી માટ�ના કામ 2010મા�
સુધી પા�ક�તાનને �પશ�તા સરહદી િજ�લાઅોમા અા યોજના અમલમા � પાટણનાે ક�ટલાેક ભાગ તેમા� અાવે છ�, પણ મહ���શ રાપર, ભચાઉ, ભુજ, પૂરા થઇ ગયા. સાૈરા��મા� 17000 કરોડનો ખચ� થઇ ચુ�યો છ� અને મહ���શ ે
ે
�
�
મૂકાઇ. ગુજરાતના ક�છ અને બનાસકા��ાના સરહદી િવ�તારોમા� માળખાકીય નખ�ાણા, લખપત અને અબડાસામા રણ, �ીક તેમ જ દ�રયાઇ સરહદ કામ પૂરા� થઇ ગયા છ�, પણ ક�છ માટ� વધારાના પાણીના કામ હજુ શ� જ
સગવડો ઉપરા�ત િશ�ણ �ે� અને તેમા�યે ખાસ કરીને મા�યિમક િશ�ણ �ે� ે સામેલ છ�. અહી િવકાસ જ�ર થયો છ�, પણ પાણીની અને ખાસ તો િસ�ચાઇના થયા નથી. વહીવટી મ�જૂરી સુ�ા� મળી નથી. �દાજ બ�ધાયો �યારે ક�છના
ં
ે
તો સ��યાબ�ધ શાળાઅો, છા�ાલય બ�ધાયા, પોલીસ �ટ�શનોનુ� િનમા�ણ થયુ�. પાણીની સમ�યા છ�. સા કોઇ ýણે છ� તેમ ક�છ અે મા� ગુજરાત નહીં દેશનો કામ 4800 કરોડના હતા, પણ હવે 10 હýર કરોડ થઇ ýય તો નવાઇ નહીં.
ૈ
સ��યાબ�ધ ગામોનુ� વીજળીકરણ થયુ�, પોિલટ���નક કોલેýને મ�જૂરી મળી, સાૈથી મોટો િજ�લો છ�. ગુજરાતનો ચોથો ભાગ અેટલે ક�છ. હ�રયાણા રા�ય ધરતીક�પ પછી ક�છનો �ે�ણીય િવકાસ થયો છ�, અેની ના નહીં, પણ પિ�મ
સરહદી ચોકીઅો માટ� પાણી યોજનાઅો અમલી બની વગેરે. અા સરહદી કરતા� પણ કદમા� મોટ��. વ��થી અપૂરતા વરસાદની પીડા અેને સતાવતી રહી છ�વાડ� સરહદો સૂની થાય ક� ખેડ�તો ઉચાળા ભરે અે ક�મ પાલવે? ચૂ�ટણી �ચાર
કાય��મની સફળતાથી �ેરાઇને દશેક વ�� બાદ ઇશાન ભારતના સરહદી છ�. પાણીની અછત થકી લાખો ક�છીઅોઅે રોøરોટીની ખોજમા� િહજરત કરી વખતે મુ�ય �ધાને લખપત સુધી નમ�દાના પાણી પહ�ચાડવાની ખાતરી અાપી
રા�યોમા� તેનો અમલ શ� કરાયો. છ�, પણ ý પાણીની-િસ�ચાઇના પાણીની પૂરતી સુિવધા મળ�, તો બીજુ� પ�ýબ છ�, પણ અગાઉના અનુભવથી અેનો અમલ થશે જ અેવો િવ�ાસ બેસતો નથી.